Πώς οι λέξεις θα μπορούσαν να σταματήσουν έναν πόλεμο

How Words Could End a War

Tucker Nichols

By SCOTT ATRAN and JEREMY GINGES

Νew York Times, January 24, 2009

AS diplomats stitch together a cease-fire between Hamas and Israel, the most depressing feature of the conflict is the sense that future fighting is inevitable. Rational calculation suggests that neither side can win these wars. The thousands of lives and billions of dollars sacrificed in fighting demonstrate the advantages of peace and coexistence; yet still both sides opt to fight.

This small territory is the world’s great symbolic knot. “Palestine is the mother of all problems” is a common refrain among people we have interviewed across the Muslim world: from Middle Eastern leaders to fighters in the remote island jungles of Indonesia; from Islamist senators in Pakistan to volunteers for martyrdom on the move from Morocco to Iraq.

Some analysts see this as a testament to the essentially religious nature of the conflict. But research we recently undertook suggests a way to go beyond that. For there is a moral logic to seemingly intractable religious and cultural disputes. These conflicts cannot be reduced to secular calculations of interest but must be dealt with on their own terms, a logic very different from the marketplace or realpolitik.

Across the world, people believe that devotion to sacred or core values that incorporate moral beliefs — like the welfare of family and country, or commitment to religion and honor — are, or ought to be, absolute and inviolable. Our studies, carried out with the support of the National Science Foundation and the Defense Department, suggest that people will reject material compensation for dropping their commitment to sacred values and will defend those values regardless of the costs.

In our research, we surveyed nearly 4,000 Palestinians and Israelis from 2004 to 2008, questioning citizens across the political spectrum including refugees, supporters of Hamas and Israeli settlers in the West Bank. We asked them to react to hypothetical but realistic compromises in which their side would be required to give away something it valued in return for a lasting peace.

All those surveyed responded to the same set of deals. First they would be given a straight-up offer in which each side would make difficult concessions in exchange for peace; next they were given a scenario in which their side was granted an additional material incentive; and last came a proposal in which the other side agreed to a symbolic sacrifice of one of its sacred values.

For example, a typical set of trade-offs offered to a Palestinian might begin with this premise: Suppose the United Nations organized a peace treaty between Israel and the Palestinians under which Palestinians would be required to give up their right to return to their homes in Israel and there would be two states, a Jewish state of Israel and a Palestinian state in the West Bank and Gaza. Second, we would sweeten the pot: in return, Western nations would give the Palestinian state $10 billion a year for 100 years. Then the symbolic concession: For its part, Israel would officially apologize for the displacement of civilians in the 1948 war

Indeed, across the political spectrum, almost everyone we surveyed rejected the initial solutions we offered — ideas that are accepted as common sense among most Westerners, like simply trading land for peace or accepting shared sovereignty over Jerusalem. Why the opposition to trade-offs for peace?

Many of the respondents insisted that the values involved were sacred to them. For example, nearly half the Israeli settlers we surveyed said they would not consider trading any land in the West Bank — territory they believe was granted them by God — in exchange for peace. More than half the Palestinians considered full sovereignty over Jerusalem in the same light, and more than four-fifths felt that the “right of return” was a sacred value, too.

As for sweetening the pot, in general the greater the monetary incentive involved in the deal, the greater the disgust from respondents. Israelis and Palestinians alike often reacted as though we had asked them to sell their children. This strongly implies that using the standard approaches of “business-like negotiations” favored by Western diplomats will only backfire.

Many Westerners seem to ignore these clearly expressed “irrational” preferences, because in a sensible world they ought not to exist. Diplomats hope that peace and concrete progress on material and quality-of-life matters (electricity, water, agriculture, the economy and so on) will eventually make people forget the more heartfelt issues. But this is only a recipe for another Hundred Years’ War — progress on everyday material matters will simply heighten attention on value-laden issues of “who we are and want to be.”

Fortunately, our work also offers hints of another, more optimistic course.

Absolutists who violently rejected offers of money or peace for sacred land were considerably more inclined to accept deals that involved their enemies making symbolic but difficult gestures. For example, Palestinian hard-liners were more willing to consider recognizing the right of Israel to exist if the Israelis simply offered an official apology for Palestinian suffering in the 1948 war. Similarly, Israeli respondents said they could live with a partition of Jerusalem and borders very close to those that existed before the 1967 war if Hamas and the other major Palestinian groups explicitly recognized Israel’s right to exist.

Remarkably, our survey results were mirrored by our discussions with political leaders from both sides. For example, Mousa Abu Marzook (the deputy chairman of Hamas) said no when we proposed a trade-off for peace without granting a right of return. He became angry when we added in the idea of substantial American aid for rebuilding: “No, we do not sell ourselves for any amount.”

But when we mentioned a potential Israeli apology for 1948, he brightened: “Yes, an apology is important, as a beginning. It’s not enough because our houses and land were taken away from us and something has to be done about that.” His response suggested that progress on sacred values might open the way for negotiations on material issues, rather than the reverse.

We got a similar reaction from Benjamin Netanyahu, the hard-line former Israeli prime minister. We asked him whether he would seriously consider accepting a two-state solution following the 1967 borders if all major Palestinian factions, including Hamas, were to recognize the right of the Jewish people to an independent state in the region. He answered, “O.K., but the Palestinians would have to show that they sincerely mean it, change their textbooks and anti-Semitic characterizations.”

Making these sorts of wholly intangible “symbolic” concessions, like an apology or recognition of a right to exist, simply doesn’t compute on any utilitarian calculus. And yet the science says they may be the best way to start cutting the knot.

Scott Atran, an anthropologist at the National Center for Scientific Research in Paris, John Jay College and the University of Michigan at Ann Arbor, is the author of the forthcoming “Talking to the Enemy.” Jeremy Ginges is a professor of psychology at the New School for Social Research.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΚΗΣ ΦΡΙΚΗΣ

Κωνσταντίνα Κούνεβα. Μια εργάτρια με συνείδηση

«Είδα»!
Είναι η πρώτη λέξη που έγραψε η φρικτά κακοποιημένη συνδικαλίστρια μετά τη δολοφονική επίθεση που δέχτηκε. Η Κωνσταντίνα επικοινωνεί πλέον μόνο με σημειώματα, γιατί φωνητικές χορδές δεν έχει… Η «φωνή» της, όμως, αν όλα πάνε καλά, δεν θα σταματήσει να φωνάζει για το άδικο. Ας ξετυλίξουμε την ιστορία της ασυμβίβαστης εργάτριας από τη Βουλγαρία ώς τη μονάδα αυξημένης φροντίδας (ΜΑΦ) του «Ευαγγελισμού». Ας διαβάσουμε τις αναφορές της εργοδοσίας για το πρόσωπό της. Ας «ακούσουμε» την τελευταία της συνέντευξη. Ας δούμε τα στοιχεία του Ινστιτούτου Εργασίας. Για να καταλάβουμε πώς φτάσαμε στο προμελετημένο έγκλημα.
Στον 9ο όροφο του «Ευαγγελισμού», πίσω από μια κλειστή δίφυλλη πόρτα που απαγορεύει αυστηρά την είσοδο, δίνει τις μάχες της η Κωνσταντίνα Κούνεβα. Οταν η πόρτα του δωματίου της ΜΑΦ ανοίγει, η Λένα Ντέτσεβα είναι θυμωμένη: η μητέρα Κωνσταντίνα, επιμένει η γιαγιά Λένα, να επιτρέψει στον 12χρονο γιο της να πάει σε ένα παιδικό πάρτι. Λίγο αργότερα στο διάδρομο εμφανίζονται δύο συναδέλφισσές της. Η μητέρα της εξαφανίζεται πίσω από τη δίφυλλη πόρτα και επιστρέφει λίγο αργότερα με ένα σημείωμα για τις συνδικαλίστριες. Η γραμματέας Κούνεβα δίνει οδηγίες για το σωματείο της.
Αυτό το θεριό θέλησης, δύναμης και υπομονής είναι η Κούνεβα. Μισότυφλη, βουβή, ακινητοποιημένη, με ρημαγμένο το ωραίο πρόσωπό της, καμένη μέχρι βαθιά στα σπλάχνα της εξακολουθεί να παλεύει. Για τη ζωή του παιδιού της, για τη νίκη του σωματείου της, για τη ζωή της. Μ’ αυτήν τη σειρά. Αλλωστε, μ’ αυτόν τον τρόπο ζούσε την κάθε της μέρα πριν από τη δολοφονική απόπειρα της 23ης Δεκεμβρίου.
Για χάρη του γιου της ήρθε στην Ελλάδα το 2001. Για χάρη των συναδέλφων της μπήκε στο Παναττικό Σωματείο Καθαριστριών & Οικιακών Εργαζομένων το 2002. «Εχει μια δύναμη αλλόκοτη, που προκαλεί δέος. Και ατσάλινη θέληση. Δεχόταν απειλές για πολύν καιρό, την παρακαλούσαμε όλοι να εγκαταλείψει αυτήν τη δουλειά, βλέπαμε πως κάτι πολύ σκοτεινό ερχόταν. Και δεν έκανε πίσω, ακόμα κι όταν ο γιος της, που του έχει τεράστια αδυναμία, την παρακαλούσε κλαίγοντας να φύγει. Εκείνη έδινε μια μάχη και ήθελε να τη φτάσει μέχρι τέλους». Η αδελφική της φίλη που μας μιλάει ζητάει να διαφυλάξουμε την ανωνυμία της.

«ΔΕΝ ΣΥΜΜΟΡΦΩΝΟΤΑΝ»
Ενοχλητική και αυθάδης. Ετσι ακριβώς την περιέγραφαν οι επόπτες και οι προσωπάρχες της εταιρείας που εργαζόταν. Στις «αναφορές μη συμμόρφωσης» που υπέβαλλαν προς τον εργοδότη της σημειώνουν: «Η εργαζόμενη ήταν εκτός σταθμού και μίλαγε επί 10 λεπτά με μικροπωλητή. Είχε στα χέρια της φωτογραφίες και τις έδειχνε». Ενα μήνα αργότερα γίνεται ακόμα πιο θρασεία: «Μίλαγε με ένα ζευγάρι επί 20 λεπτά. Δικαιολογήθηκε πως ήταν φίλοι της». Κάνει κι άλλα φοβερά: «Τρώει σάντουιτς εν ώρα εργασίας», «Κάθεται στην τουαλέτα επί ένα τέταρτο», «Διπλώνει τις σακούλες καθιστή», «Πίνει καφέ εν τη μέση του σταθμού».
Η εργαζόμενη το έχει παραξηλώσει: «Η κυρία Κούνεβα ήταν με την κυρία Τάδε και μίλαγε από τις 18.30 μέχρι τις 18.50 και την έπιασα στην αποβάθρα και η κυρία Κούνεβα μίλαγε με την κοπέλα σεκιούριτι, καθώς οι αποβάθρες και οι σκάλες ήταν γεμάτες σκουπίδια. Προφανώς η κυρία Κούνεβα μαζεύει κοπέλες εν ώρα εργασίας και συνδικαλίζεται». Ετσι φτάνουμε στην αναφορά μη συμμορφώσεως του Δεκεμβρίου 2007, που προτείνεται ως «απαιτούμενη διορθωτική ενέργεια» η διακοπή συνεργασίας. Ελα, όμως, που αυτό το κακό δαιμόνιο είναι εκλεγμένη συνδικαλίστρια και δεν μπορεί κανείς εκ του νόμου να την απολύσει. Μπορεί, όμως, να της γίνει η ζωή δύσκολη με δεκάδες εξώδικα που της στέλνει η εταιρεία συνεχώς. Αλλά απαντά κι εκείνη με συνεχείς αναφορές προς την Επιθεώρηση Εργασίας.
Ενα μήνα πριν από το δολοφονικό χτύπημα, στις 26 Νοεμβρίου, συναντιέται με τον βέλγο δημοσιογράφο-φωτορεπόρτερ Ζακί Νελόρμ. Το ηχητικό αυτό ντοκουμέντο δημοσίευσε πρώτη η «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» την περασμένη εβδομάδα. Τότε ακούστηκε η φωνή της Κούνεβα να δηλώνει καθαρά: «Μου λένε πως θα με σκοτώσουν».
Ο Ντελόρμ βρέθηκε στην Ελλάδα ως απεσταλμένος του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας - την οργάνωση ομπρέλα όλων των εθνικών ΓΣΕ του πλανήτη. Ερευνά το δουλεμπόριο εργατών. «Ηταν πολύ δύσκολο να γίνει η συνέντευξη, φοβόταν πως παρακολουθούν κάθε της κίνηση» θα μας πει ο βέλγος δημοσιογράφος από το τηλέφωνο.
Την ίδια περίοδο η Κούνεβα θα πει στους φίλους της ότι ένας άντρας με μουστάκι την παρακολουθεί. «Η εργοδοσία έχει κηρύξει πόλεμο στους εργαζόμενους. Υποψιάζομαι πως προσπαθούν να με απελάσουν. Δέχομαι ευθείες απειλές για τη ζωή μου. Με παίρνουν τηλέφωνο και μου λένε πως θα με σκοτώσουν».
Ο Ζακί, παρ’ όλη τη μακρόχρονη πείρα του στα κοινωνικά και τα εργασιακά θέματα, δεν θα δώσει μεγάλη βαρύτητα σ’ αυτήν την τελευταία καταγγελία. Θα πάρει τη συνέντευξη, θα της βγάλει μια φωτογραφία στα κλεφτά αργότερα στο Μαρούσι, και θα φύγει για να συνεχίσει την έρευνά του σε άλλες χώρες. Απαρατήρητη πέρασε η αναφορά στις απειλές και από το διερμηνέα της συνέντευξης, νομικό και ερευνητή στο Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ, Αποστόλη Καψάλη. «Δεν έδωσα σημασία στις αναφορές της για απειλές, γιατί ήταν κάτι που επαναλάμβανε πολύ συχνά. Η αλήθεια είναι πως δεν πίστεψα ότι θα τολμούσαν να επιτεθούν σε μία συνδικαλίστρια. Δεν είμαστε στην Κολομβία, έλεγα, εκεί σκοτώνουν τους συνδικαλιστές».

ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΗΧΗΤΙΚΟ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ
Ενάμιση μήνα αργότερα, ένας συντετριμμένος Ντελόρμ μιλάει μαζί μας: «Σας στέλνω τώρα όλο το υλικό, θέλω να το δημοσιεύσετε. Δεν είχα καταλάβει πόσο δραματικά ειλικρινής ήταν, νόμιζα πως υπερέβαλε». Το υλικό φτάνει στα χέρια μας ενώ όλες μας οι πλη- ροφορίες θέλουν την αστυνομία να «επιμένει σχεδόν εμμονικά» στο έγκλημα πάθους. Κάνει φύλλο και φτερό την προσωπική ζωή της Κούνεβα, αναζητώντας τον πληγωμένο εραστή που επιχείρησε να την εξοντώσει! Μόνο που, σύμφωνα με όλες τις μαρτυρίες, η Κούνεβα ήταν ασυντρόφευτη τουλάχιστον επί μια 3ετία. Οταν παίζουμε το ηχητικό ντοκουμέντο στον υπολογιστή είναι σαν να ακούμε το χρονικό ενός προαγγελθέντος θανάτου. Η Κωνσταντίνα μιλάει στο κασετόφωνο του Ζακί. Τώρα πια, μετά την επίθεση με το βιτριόλι, ποτέ ξανά δεν θα ακούσουμε τη φωνή της. Οι φωνητικές της χορδές, όπως και ο λάρυγγας, ο φάρυγγας, ο οισοφάγος και το στομάχι της έχουν καεί.
Η κουβέντα τους θα ξεκινήσει με το σωματείο. «Μπήκα αμέσως στο σωματείο όχι από μαχητικότητα, αλλά γιατί στη χώρα μου όλοι είναι μέλη στα συνδικάτα, τα οποία ιστορικά λειτουργούν σαν ένα είδος διοίκησης, σαν γραφεία εργασίας, τα οποία διαχειρίζονται όλοι οι εργαζόμενοι. Οταν ήμουν νέα δούλεψα σε ένα εργοστάσιο με χημικά, όπου συνδικαλιζόμουν». Δεν ήταν η πρώτη φορά που αυτή η πτυχιούχος της αρχαιολογίας και της ιστορίας της τέχνης έκανε βαριές δουλειές. Τελειώνοντας το λύκειο, αναγκάστηκε να δουλέψει για δύο χρόνια πριν ξεκινήσει τις σπουδές της στο πανεπιστήμιο. Κι όταν αποφοίτησε, νεοσσός της ιντελιγκέντσιας που απολάμβανε κύρος και μια ελαφρώς καλύτερη ζωή στη χώρα, ο «υπαρκτός» σοσιαλισμός κατέρρευσε. Για να επιβιώσει, η Κούνεβα πουλάει ρούχα στις λαϊκές.
«Στη χώρα μου το εργατικό δίκαιο ήταν υποχρεωτικό μάθημα στο σχολείο. Πριν μεταναστεύσω έψαξα το ελληνικό εργατικό δίκαιο και κατάλαβα πως εδώ δεν θα είχα την προστασία που έχουν οι εργαζόμενοι στη Βουλγαρία». Παρ’ όλα αυτά, η Κούνεβα μεταναστεύει, αφού το καρδιολογικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο γιος της μπορεί να αντιμετωπισθεί μόνο χειρουργικά και το παιδί χρειάζεται συνεχή παρακολούθηση. Η μητέρα της ήταν ήδη εγκατεστημένη εδώ, οπότε η Ελλάδα φαινόταν μια αυτονόητη επιλογή. Η Κωνσταντίνα εργάζεται πρώτα σε ένα σούπερ μάρκετ και αργότερα σε ένα φαρμακείο.
Το 2003 πιάνει δουλειά ως καθαρίστρια με αμοιβή μόλις κάτι παραπάνω από 600 ευρώ το μήνα. «Μπήκα αμέσως στο σωματείο και εκλέχθηκα στη διοίκηση το 2004 και άλλες δύο φορές στη συνέχεια. Υπερασπιζόμαστε τα δικαιώματα των 1.000 μελών μας και χιλιάδων άλλων που δεν είναι καν δηλωμένοι. Μόνο στον νομό Αττικής στην καθαριότητα εργάζονται 100.000 άνθρωποι, 40.000 στη βιομηχανική καθαριότητα και 60.000 σε σπίτια. Τα μέλη μας δεν είναι πολλά, αλλά πρέπει να καταλάβετε πως αντιμετωπίζουμε ένα είδος τρομοκρατίας από τους εργοδότες. Οταν έχουμε εκλογές υπάρχει ένας αντιπρόσωπος του εργοδότη που μπαίνει, βγαίνει, σημειώνει τα πάντα».
Η Κούνεβα κάνει όλο και πιο αισθητή την παρουσία της στο σωματείο. Από το 2006 και μετά ο πόλεμος με τον εργοδότη της έχει ανοίξει κανονικά. Η Κούνεβα κάνει συνεχείς καταγγελίες στην Επιθεώρηση Εργασίας: της οφείλουν δεδουλευμένα, δεν της καταβάλλουν επιδόματα αδείας, της κάνουν δυσμενή μετάθεση.

ΤΑ ΔΥΟ ΣΩΜΑΤΕΙΑ
Από το 2004 το Παναττικό Σωματείο Καθαριστριών & Οικιακών Εργαζομένων κερδίζει τις πρώτες του νίκες. Τα αφεντικά πιέζονται πολύ κι αναγκάζονται να σέβονται έστω τους στοιχειώδεις κανόνες της εργατικής νομοθεσίας. Οι καθαρίστριες γίνονται όλο και πιο ενοχλητικές. Τόσο, που στις 18 Μαΐου του 2007 στο Πρωτοδικείο Αθηνών υποβάλλεται αίτημα για «σύσταση σωματείου εργαζομένων στην ΟΙΚΟΜΕΤ». Πρόκειται για ένα εργοδοτικό σωματείο, το οποίο στα ιδρυτικά του μέλη έχει στελέχη, προσωπάρχες και επόπτες της εταιρείας.
Η μεγάλη σύγκρουση των δύο σωματείων θα γίνει με αντικείμενο το 6ωρο. Το σωματείο συγκρούεται με την εργοδοσία, που θέλει οι εργαζόμενοι να εργάζονται μισή ώρα λιγότερο, ώστε να μην τους καταβάλλει βαρέα και ανθυγιεινά. Στην τριμερή συνάντηση που θα γίνει στο υπουργείο Εργασίας, στις 20 Νοεμβρίου του 2008, τα μέλη του αντισωματείου κάνουν συγκέντρωση έξω από το υπουργείο και γιουχάρουν τις συνδικαλίστριες. Ανάμεσα στο πλήθος των αντιδιαδηλωτών είναι κι ένας μετανάστης. Βρίσκεται στην αντιδιαδήλωση υπό την απειλή της απόλυσης. Γιουχάρει κι αυτός μαζί με τους άλλους. Η από- λυσή του, όμως, θα έρθει την Πρωτοχρονιά. Χωρίς να του έχει δοθεί το χαρτί της απόλυσης, ούτε το δώρο των Χριστουγέννων.
Το περιβάλλον για την Κούνεβα γίνεται όλο και πιο ασφυκτικό. Η μητέρα της, που δούλευε πριν από εκείνη στην ΟΙΚΟΜΕΤ, απολύεται μόλις η κόρη της εκλέγεται στο Δ.Σ. του σωματείου. «Εχω φίλους στη δουλειά που φοβούνται και να μου μιλήσουν ή να με χαιρετήσουν, μήπως και τους δει κάποιος από τη διεύθυνση» θα πει στον Ζακί Ντελόρμ. «Δεν έχουμε καμία υποστήριξη από τις Αρχές. Οι μηχανισμοί της Επιθεώρησης Εργασίας δουλεύουν προς όφελος της εργοδοσίας. Παλεύουμε ολομόναχοι».
Επρεπε να γίνει αυτό το χτύπημα για να γεμίσουν οι τοίχοι της πόλης με το σύνθημα «Κωνσταντίνα δεν είσαι μόνη». Το ίδιο και τα Πετράλωνα, η γειτονιά της. Το ίδιο κι ο σταθμός του ΗΣΑΠ. Τα είδαμε το πρωί· όταν επιστρέψαμε το μεσημέρι είχαν ήδη σβήσει τα μισά. «Ο,τι γράφει Κωνσταντίνα, το σβήνεις» είναι η εντολή που έχει ο υπάλληλος του ΗΣΑΠ, που «δεν γνωρίζει ποια είναι αυτή η Κωνσταντίνα, αφού έλειπε διακοπές». Από κοντά κι ένας επόπτης περιμένει να φύγουμε, για να σβήσει με ειδικά χημικά τα υπόλοιπα συνθήματα που έχουν γραφτεί στην πέτρα. ΟΙΚΟΜΕΤ ΗΣΑΠ ΔΟΛΟΦΟΝΟΙ - όλα μαζί με κεφαλαία μαύρα γράμματα. Κι όμως, το σύνθημα αυτό θα ξαναγραφτεί σε πανό, θα φωναχτεί σε διαδηλώσεις, διακινείται ήδη σε δεκάδες χιλιάδες μέιλ και προκηρύξεις συμπαράστασης στο ίντερνετ, από όλη την Ελλάδα, από όλο τον κόσμο, σε διαφορετικές γλώσσες.

ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑΣ
Η λέξη «αξιοπρέπεια» σου τριβελίζει το μυαλό όταν έρχεσαι σε επαφή με το περιβάλλον της Κωνσταντίνας. Στο σπίτι που νοικιάζουν, μια παλιά μονοκατοικία, με πολλές αβαρίες που τις έχουν επιδιορθώσει μόνες τους, η μητέρα της μας παραχωρεί λίγο από τον ελάχιστο χρόνο της, αφού όλη την ημέρα την περνάει στο νοσοκομείο. Στο ψηλοτάβανο δωμάτιο με τους γύψινους μαιάνδρους ένα ποδηλατάκι του 12χρονου Εμανουέλε, το κομπιούτερ του, τα σχολικά βιβλία του, τα βιβλία Ιστορίας της μητέρας του.
Το παιδί γνωρίζει για την επίθεση στη μητέρα του από την πρώτη μέρα. Ρωτάει συνέχεια για την υγεία της. Ακόμα δεν την έχει δει από κοντά. Η γιαγιά του του μεταφέρει καθημερινά τα νέα της. «Του είπα ότι στη μάνα του έριξαν βιτριόλι. Κι εγώ αμέσως αναγνώρισα τη μυρωδιά. Το βιτριόλι το χρησιμοποιούσαμε στη Βουλγαρία όταν βάφαμε μάλλινα υφάσματα. Μέσα η τσάντα της μυρίζει ακόμα». Η Λένα Ντέτσεβα δεν είναι καθόλου ευχαριστημένη από την αστυνομία και τις έρευνές της. «Νομίζω πως πάνε να το κουκουλώσουν. Μου έκαναν ερωτήσεις για τη ζωή της Κωνσταντίνας την προσωπική. Το κράτος δεν προστατεύει την Κωνσταντίνα, κανένας αστυνομικός δεν φυλάει εκείνη και το παιδί της. Αυτή τη φορά δεν μπόρεσαν να τη σκοτώσουν. Φοβάμαι, όμως, τι μπορεί να γίνει μετά. Φοβάμαι και για τη ζωή τη δική μου και του παιδιού της. Η Κωνσταντίνα δεν φοβάται. Ούτε πριν φοβόταν. Τι μίσος είχε μέσα του αυτός ο άνθρωπος που το έκανε; Αλλά και αυτός που τον έβαλε, γιατί αυτά είναι πληρωμένα. Αυτός για μένα δεν είναι άνθρωπος, ούτε μπορείς να πεις ότι είναι ζώο, τα ζώα δεν έχουν τέτοιο μίσος».

ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ!
Τα ζώα, όμως, κλωνοποιούνται. Εσχάτως και οι εργαζόμενοι. Αυτή ήταν η νέα λέξη που μάθαμε από την πολυαναμενόμενη έκθεση που ετοίμασε για το χώρο του επαγγελματικού καθαρισμού το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ. Η έκθεση επρόκειτο να παρουσιαστεί την προηγούμενη εβδομάδα, η παρουσίαση όμως αναβλήθηκε για… τεχνικούς λόγους. Εχει μεγάλο ενδιαφέρον, γιατί, εκτός των δραματικών μαρτυριών των εργαζομένων, περιλαμβάνει κι ένα ολόκληρο κεφάλαιο όπου μελετά «μια ακραία μορφή ευελιξίας». Μαντέψτε ποια εταιρεία ήταν το παράδειγμα.
Ο Γιάννης Κουζής, καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, είναι ο επικεφαλής της έρευνας και μας μίλησε τηλεφωνικά. Ο ερευνητής επιβεβαιώνει τις καταγγελίες για λευκές συμβάσεις, ειδικά σε αλλοδαπούς που δεν γνωρίζουν ελληνικά. «Σου λένε υπόγραψε για τόσα και άλλα θα πάρεις στο χέρι. Με τεχνάσματα τους βάζουν να γράφουν ότι δουλεύουν λιγότερο από όσο απαιτείται για να μπουν στα βαρέα και ανθυγιεινά, ενώ επιπλέον υπάρχει και το φαινόμενο της κλωνοποίησης». Κλωνοποίηση εργαζομένων σημαίνει να δηλώνεις, π.χ., 50 άτομα προσωπικό σε ένα έργο, να απασχολείς 30 και τους 20 να τους στέλνεις αλλού - εισπράττοντας, όμως, το συνολικό ποσό της εργολαβίας. Οταν έρθει ελεγκτής, πέφτει σύρμα, οι κλωνοποιημένοι επιστρέφουν κι όλα είναι καλά!
Η έρευνα αναφέρει σοβαρές παραβιάσεις στην υγεία και την ασφάλεια - μολύνσεις, νοθεία στα χημικά, καθαρίστριες που εκτελούν ακόμη και χρέη μεταφορέα κομμένων μελών σε χειρουργείο, αλλά και μαρτυρίες σεξουαλικής παρενόχλησης. «Εχουμε καταγράψει μαρτυρίες που είναι ανατριχιαστικές, να φανταστείτε, παραλείψαμε τις πιο ακραίες. Ειδικά με τις αλλοδαπές εργαζόμενες, που χρειάζεται να συμπληρώσουν τα ένσημα για να ανανεώσουν την άδεια παραμονής, ξεπερνάει τα όρια της παρενόχλησης, γίνεται ωμός εκβιασμός». Και βιασμός από προσωπάρχες, επόπτες και προϊσταμένους, όπως λένε πολλές εργαζόμενες.
Στα συμπεράσματα της έρευνας ο Γιάννης Κουζής καταλήγει: «Τουλάχιστον στους δημόσιους οργανισμούς δεν πρέπει να υπάρχουν εργολαβίες, αλλά να απασχολείται μόνιμο προσωπικό. Πολλές φορές το Δημόσιο αποτελεί τον προπομπό για την απορρύθμιση της εργασίας». «Πιο φτηνά θα τους ερχόταν να μας είχαν μόνιμες» εξηγεί η αντιπρόεδρος της ΠΕΚΟΠ, Βάσω Τσούνη. «Θα σας δώσω το παράδειγμα του “Ευαγγελισμού”: το νοσοκομείο πληρώνει 1.700 ευρώ για κάθε καθαρίστρια, η ίδια παίρνει στο χέρι 500, 300 τα ένσημά της. Τα υπόλοιπα 900 ευρώ ο εργολάβος τα βάζει στην τσέπη του. Αν μας προσλάμβαναν κατευθείαν, θα τους έμενε και κέρδος».

ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑΣ
Μπορεί να της έκλεψαν την όραση, μπορεί να της σίγησαν τη φωνή, η Κούνεβα όμως έχει ακόμα ένα μυαλό ξυράφι και δύο χέρια. Μ’ αυτά χαϊδεύει το πρόσωπο της μάνας της, σφίγγει το χέρι της αδελφής της για να αντέξει τους πόνους. Και μ’ αυτά τα χέρια έγραψε το πρώτο της σημείωμα, το μήνυμά της στον έξω κόσμο: «ΕΙΔΑ».
Θα χρειαστεί δεκάδες εγχειρήσεις, εσωτερικές και εξωτερικές πλαστικές. Ελάχιστοι άνθρωποι μπορούν να δουν από κοντά την Κούνεβα αυτόν τον καιρό. Η ψυχίατρος Κατερίνα Μάτσα είναι ένας απ’ αυτούς. «Είναι εξαιρετικά θαρραλέα κι έχει υψηλό ηθικό, πράγμα πολύ σπάνιο για άνθρωπο που έχει δεχθεί τέτοια επίθεση. Αυτό που της δίνει δύναμη είναι η φοβερά μεγάλη επιθυμία της να γίνει παράδειγμα για τους άλλους. Η Κωνσταντίνα θέλει να μη σκύψουν το κεφάλι, ώστε να αλλάξει η κατάσταση όχι μόνο στο σωματείο της αλλά και γενικότερα. Αυτό το μήνυμα προσπαθούσε σήμερα επί μισή ώρα να γράψει σε ένα χαρτί, για σας. Η Κούνεβα πιστεύει βαθιά στην υπόθεση του ανθρώπου που αγωνίζεται. Μου το λέει συνεχώς: Η πρώτη μου νίκη είναι που επέζησα. Η τρομοκρατία τους δεν πέρασε. Τώρα όλα θα βγουν στη φόρα».

Αναδημοσίευση από ΕΨΙΛΟΝ - Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 25/01/2009
ΚΕΙΜΕΝΟ ΝΤΙΝΑ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΥ (dida@enet.gr) ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΟΛΙΤΗ (politi@enet.gr)

Εγώ σφυρίζω!

Αναδημοσίευση από http://egosfirizo.wordpress.com

Σφυρίζω γιατί εδώ και καιρό αυτό ξέρω να κάνω, σφυράω αμέριμνος και το κάνω καλά.

Σφυρίζω γιατί έχουν γίνει τρελά Φάουλ και δε βλέπω πουθενά τον Διαιτητή, τον επόπτη, κανέναν!

Τα γεγονότα του Δεκεμβρίου άλλαξαν για πολλούς από μας την σχέση μας με τα πολιτικά πράγματα, μας έθεσαν ενώπιον ευθυνών, μας ανησύχησαν και παράλληλα μας έδωσαν ελπίδα. Όσο περισσότερο αρνούμαστε και κοιτάμε απαθείς την εξελισσόμενη και πολύπλευρη κρίση τόσο η κατάσταση θα γίνεται ανεξέλεγκτη, η αδικία και τα επακόλουθα φαινόμενα βίας θα εντείνονται.

Είναι ανησυχητικό πως (όχι μόνο από την πλευρά της κυβέρνησης) υπάρχει μια τάση να εγκλωβιστεί η συζήτηση στο θέμα της βίας (κρατικής και άλλης). Αυτό είναι επικίνδυνο κι ανεπίτρεπτο. Το θέμα αυτό πρέπει να τεθεί στην πραγματική του κλίμακα, σαν ένα ζήτημα μεταξύ άλλων. Δεν είναι αιτία αλλά αποτέλεσμα.

Σαν συμβολή λοιπόν στην ανάγκη ανοίγματος, καλλιέργειας κι απεμπλοκής της συζήτησης ξεκινά η πρωτοβουλία:

“Εγώ Σφυρίζω!”

Η ΑΦΟΡΜΗ

Η Δράση έχει σαν αφορμή την φρικτή εγκληματική επίθεση που δέχτηκε η Κωνσταντίνα Κούνεβα.

Μητέρα ενός ανήλικου παιδιού, εργαζόμενη, συνδικαλίστρια και μετανάστρια δούλευε ως καθαρίστρια στον ΗΣΑΠ. Στις 22 Δεκεμβρίου, τρεις μέρες πριν τον εορτασμό των Χριστουγέννων δέχτηκε δολοφονική επίθεση με οξύ (βιτριόλι), η κατάσταση της παραμένει κρίσιμη, έχασε το ένα της μάτι και εσωτερικά όργανα έπαθαν μόνιμη βλάβη. Δεν την έλουσαν απλώς αλλά προσπάθησαν να την αναγκάσουν να πιεί υδροχλωρικό οξύ με την βία! Σκοπός ήταν όχι απλώς η εξόντωση αλλά ο τρόμος κι ο εκφοβισμός. Αυτά, λοιπόν, συμβαίνουν στην Ελλάδα;

Ως συνδικαλίστρια εκείνες τις ημέρες είχε συγκρουστεί ξανά με την διοίκηση της εταιρείας που απαιτούσε από τους εργαζόμενους να υπογράψουν πως λάμβαναν ποσά μεγαλύτερα των πραγματικών ώστε να καρπωθεί η εταιρεία μέρος του δώρου Χριστουγέννων! Είχε δεχτεί απειλές κατ’επανάλειψιν. Οι μαρτυρίες λένε πως η εντιμότητα και η αποφασιστικότητα που την χαρακτήριζαν σαν συνδικαλίστρια ήταν υποδειγματικές, το ίδιο και το ενδιαφέρον της για τα προβλήματα των συνανθρώπων της.

Από την άλλη πλευρά οι καταγγελίες (που αρχίζουν να βγαίνουν ευρύτατα πλέον στο φως) για τις πρακτικές των εταιριών που παρέχουν υπηρεσίες καθαρισμού είναι ανατριχιαστικές.

Το ίδιο και περισσότερο ανατριχιαστική είναι η χρόνια αδιαφορία όσων φέρουν θεσμική ευθύνη.

Ποιός φανταζόταν πως υπάρχει τόση βρωμιά στο εμπόριο της «καθαριότητας»!

Η είδηση της επίθεσης πέρασε απαρατήρητη(;) εκείνες τις μέρες. Ε, λοιπόν δε πέρασε απαρατήρητη! Και αυτό θα αποδειχτεί στην συνέχεια.

Η πρώτη δράση που σας καλούμε να οργανώσουμε θα εστιάσει στους σταθμούς του ΗΣΑΠ. Αυτό ενώ είναι γνωστό πως τα ίδια συμβαίνουν σε νοσοκομεία, δήμους, υπερκαταστήματα κ.ά.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Ομάδες ανθρώπων που φορούν χάρτινες μάσκες με το πρόσωπο της κας Κούνεβα, με σφυρίχτρες και πληροφοριακό υλικό μαζεύονται σε σταθμούς του ΗΣΑΠ. Καταλαμβάνουν τον χώρο με τον ήχο χωρίς να εμποδίζουν τον κόσμο σφυρίζουν και διανέμουν πληροφοριακό υλικό στους επιβάτες. Για όσους περνούν η ατμόσφαιρα είναι σαν μια ανησυχητική εορτή. Κάθε τρένο που έρχεται το υποδέχεται ένα κύμμα από σφυρίγματα. Αν γεμίσει ένας σταθμός οι συμμετέχοντες ξεχειλίζουν στον επόμενο και ούτω καθ’εξής. Στόχος να γεμίσουν όσο το δυνατόν περισσότεροι σταθμοί και να ενημερωθεί όσο το δυνατόν περισσότερος κόσμος.

Παράλληλα ανοίγουν λογαριασμοί στο Facebook, κανάλι στο youtube και αντίστοιχο Blog τα οποία περέχουν το κιτ της μάσκας, υλικό πληροφόρησης (βίντεο, φωτογραφίες, κείμενα, συνεντεύξεις) οδηγίες για δράσεις κ.λπ.

ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΡΑΣΗΣ

Στόχος είναι η ενημέρωση-ενεργοποίηση περισσότερων πολιτών και η πίεση των υπευθύνων.

Τα χαρακτηριστικά της δράσης είναι μεταφορά της συζήτησης με νέους (ευρηματικούς-στρατηγικούς) όρους στο δημόσιο χώρο (τον φυσικό αλλά και του δικτύου).

Δεν κατηγορούμε τους πολίτες. Το ζητούμενο είναι η ανατροπή των μηχανισμών πληροφόρησης κι όχι η στείρα αντιπαράθεση. Αναγνωρίζουμε πόσο ταλαιπωρημένοι, κουρασμένοι και σε σύγχυση βρίσκονται στην πλειοψηφία τους, τους ενημερώνουμε για όσα τους αποκρύπτουν και τους καλούμε, αν θέλουν, να συμμετέχουν σε μια υπόθεση που τους αφορά.

Είμαστε ψύχραιμοι και ήρεμοι διότι είμαστε αποφασισμένοι.

Θα επιμείνουμε μέχρι να υπάρξουν αποτελέσματα.

Είμαστε ψύχραιμοι διότι δεν θέλουμε να μας χειραγωγήσει ή να μας καπελώσει κανένας.

Είμαστε ψύχραιμοι διότι δεν είναι το θέμα μας να εκτονώσουμε την αγανάκτηση μας ή να δείξουμε πόσο περισσότερο σωστοί είμαστε από τους άλλους αλλά να τοποθετηθούμε απέναντι στους μηχανισμούς των ΜΜΕ, αναστρέφοντας τους όρους.

Η κίνηση αυτή πρέπει να έχει συγκεκριμένα αιτήματα, να μη παραμείνει συμβολική. Η πρόταση, δε, είναι να συνεχιστεί περιοδικά να οργανώνει το ίδιο ή άλλα γεγονότα μέχρι να ικανοποιηθούν τα αιτήματα και να ενταχθεί στην δημόσια συζήτηση το θέμα, στις πραγματικές του διαστάσεις.

Ο καθορισμός αυτών των αιτημάτων βρίσκεται σε εξέλιξη. Η υπόθεση ακουμπά τόσα πολλά ζωτικά ζητήματα ώστε χρειάζεται προσοχή. Θέλουμε μεταξύ άλλων ρεαλιστικά ζητούμενα τα οποία να βοηθούν πραγματικά αυτούς τους ανθρώπους.

Υπάρχουν περιθώρια για πολλές παρεμβάσεις. Καλώς ορίσατε!

ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΤΗΣ ΓΑΖΑΣ

του Παύλου Νεράντζη
(αναδημοσίευση από την ΑΥΓΗ 11/1/09)

Αποκλεισμένοι για πολύ καιρό από τον υπόλοιπο κόσμο, εξαιτίας του ισραηλινού εμπάργκο, στοιβαγμένοι κυριολεκτικά σ΄ ένα κομμάτι γης 360 τετραγωνικών χιλιομέτρων, όσο είναι η Θάσος, οι Παλαιστίνιοι στη Λωρίδα της Γάζας, 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι, χωρίς τη δυνατότητα να δουλέψουν, να πουλήσουν τα ελάχιστα που παράγουν, να λάβουν ανθρωπιστική βοήθεια, εδώ και λίγες εβδομάδες δέχονται καθημερινά τους ανελέητους βομβαρδισμούς των Ισραηλινών.
Δυνατότητες διαφυγής, όπως συμβαίνει αλλού, όταν το λόγο παίρνουν τα όπλα, δεν υπάρχουν. Τα σύνορα με την Αίγυπτο είναι κλειστά και, από την άλλη, προελαύνουν οι Ισραηλινοί. Δυνατότητα διαφυγής δεν υπάρχει ούτε από τη θάλασσα. Ούτε μπορούν να βρουν καταφύγιο σε χώρους που βρίσκονται υπό την εποπτεία της διεθνούς κοινότητας, όπως τα σχολεία του ΟΗΕ. Κι αυτά έγιναν στόχος των Ισραηλινών. Η Γάζα έχει μετατραπεί σε μια τεράστια φυλακή. Η ιατροφαρμακευτική βοήθεια είναι σταγόνα στον ωκεανό και στους δημοσιογράφους οι ισραηλινές αρχές, επικαλούμενες τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, έχουν απαγορέψει την είσοδο, στην ουσία για να μην υπάρχουν αυτόπτες μάρτυρες.
Κι όλα αυτά με την ανοχή της διεθνούς κοινότητας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έδωσαν το πράσινο φως και δεν βλέπουν ανθρωπιστική κρίση, παρά μόνον τρομοκράτες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση για άλλη μια φορά αποδεικνύεται κατώτερη των περιστάσεων. Η ισχυρή Ρωσία, η αναπτυσσόμενη Ανατολή, οι «αδελφοί» Άραβες αδυνατούν να σταματήσουν το μακελειό, που ορισμένοι αποκαλούν έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Οι διπλωματικές πιέσεις δεν είναι ισχυρές, χωρίς να λείπουν εκείνες οι κυβερνήσεις, που είτε ανοικτά, είτε σιωπηρά υποστηρίζουν την εισβολή στο όνομα της πάταξης της διεθνούς τρομοκρατίας.
Άλλοθί τους οι επιθέσεις με ρουκέτες κατά ισραηλινών πόλεων, που εξαπολύει η Χαμάς. Η οποία, παρότι είναι μια ακραία, φονταμενταλιστική σιϊτική οργάνωση έφτασε να κυβερνά στη Γάζα μετά από νόμιμες εκλογές. Διότι στη Χαμάς βρήκαν αποκούμπι οι κατατρεγμένοι Παλαιστίνιοι της Γάζας. Διότι ουδέποτε εφαρμόστηκαν οι ειρηνευτικές συμφωνίες του Όσλο και οι υποσχέσεις της άλλης μεγάλης παλαιστινιακής οργάνωσης, της Φατάχ, για μια ειρηνική διέξοδο από την κρίση κάμφθηκαν από την εκτεταμένη διαφθορά στους κόλπους της.
Μεγάλες οι ευθύνες της Χαμάς για το θάνατο αθώων Ισραηλινών, αλλά αποκρουστικό εμφανίζεται για άλλη μια φορά το Ισραήλ. Ένα κράτος, που θέλει να συγκαταλέγεται μεταξύ των πολιτισμένων της Δύσης, που ιδρύθηκε χάρη στην αναγνώριση και του ολοκαυτώματος, αλλά εύλογα κατηγορείται ότι εφαρμόζει εναντίον των Παλαιστινίων πρακτικές, που θυμίζουν το «Γκέτο της Βαρσοβίας» το 1943.
Όσο κι αν η ανθρώπινη ζωή είναι ανεκτίμητη, οι απώλειες των Ισραηλινών δεν μπορούν να συγκριθούν με εκείνες των Παλαιστινίων. Στη διάρκεια οκτώ χρόνων, 1.100 Ισραηλινοί σκοτώθηκαν από τις επιθέσεις της Χαμάς, ενώ σε μια μόνον εβδομάδα περισσότεροι από εξακόσιοι είναι οι νεκροί Παλαιστίνιοι, στην πλειοψηφία τους γυναικόπαιδα, από τις επιθέσεις των Ισραηλινών. Ο Ρόμπερτ Φισκ στην εφημερίδα Independent επισημαίνει ότι η τακτική του Ισραήλ επαναλαμβάνεται. Το 1982 17.500, οι περισσότεροι άμαχοι Παλαιστίνιοι, σκοτώθηκαν κατά την ισραηλινή εισβολή στο Λίβανο. 1.700 ήταν ο τραγικός απολογισμός της επίθεσης στους προσφυγικούς καταυλισμούς της Σάμπρα και Σατίλα. Δύο φορές, μια το 1996 και άλλη μια το 2006, στην Κανά, στο νότιο Λίβανο, άμαχοι Παλαιστίνιοι, που είχαν βρει καταφύγιο σε βάσεις του ΟΗΕ, σφαγιάστηκαν από πυρά Ισραηλινών. Χίλιοι είναι οι νεκροί, άμαχοι πάλι, από την ισραηλινή εισβολή στο Λίβανο τον Αύγουστο του 2006.
Το Ισραήλ ξεκίνησε έναν πόλεμο με στόχο να εξουδετερώσει τη Χαμάς και να επιβάλει τους δικούς του όρους. Τα κυρίαρχα κόμματα στο Τελ Αβίβ, ενόψει εκλογών, κάνουν αγώνα δρόμου για το ποιο μπορεί να εγγυηθεί καλύτερα την ασφάλεια της χώρας τη στιγμή που ο Μπους αποχωρεί από το Λευκό Οίκο, αφήνοντας στο διάδοχό του μια ακόμη «καυτή πατάτα». Μόνον που οι στρατιωτικές επιχειρήσεις είναι ασύμμετρες. Δεν σέβονται καν διεθνείς συμβάσεις και άγραφους κανόνες του πολέμου και το χειρότερο, όπως υπογραμμίζουν και ισραηλινοί αξιωματούχοι, δεν θα πετύχουν το στόχο τους. Αντίθετα θα οπλίσουν το χέρι της Χαμάς και ο κίνδυνος ν΄ ανοίξει το μέτωπο με τη Χεσμπολάχ, στο Λίβανο, παραμονεύει. Ο φαύλος κύκλος της βίας θα διευρυνθεί.
Κι όμως η κατάσταση δεν είναι τόσο σύνθετη. Θα αρκούσε η αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους από το Ισραήλ. Όπως αναφέρει ο Καναδός φιλόσοφος, Τεντ Χόντεριχ, σε ανοικτή επιστολή του από το Λονδίνο, «εάν η αυτοάμυνα ήταν πράγματι ο σκοπός του (Ισραήλ), τότε θα τον επιτύγχανε άμεσα… Θα αποσυρόταν άνευ όρων, χωρίς καμιά διαπραγμάτευση, από ό,τι έχει απομείνει από την πατρίδα ενός άλλου λαού».