Ψηλαφώντας τη Γη που πληγώνουμε

Andreas Gursky (Γερμανία)
Untitled XIII, Τσιμαλχουακάν, Πόλη του Μεξικού, 2002

Επισιτιστικές κρίσεις και πόλεμοι για την τροφή. Πρωτοφανής καταστροφή της δασικής χλωρίδας και ερημοποίηση. Μόλυνση και αδυναμία αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Υπερεκμετάλλευση και εξάντληση των φυσικών πόρων. Μπορεί η Γη να αντέξει το 2050 έναν πληθυσμό τριών δισεκατομμυρίων τα καταναλωτικά πρότυπα του οποίου θα θέτουν σε κίνδυνο ολόκληρα οικοσυστήματα; Μήπως, όπως υποστηρίζει ο νομπελίστας Paul Crutzen, όλα τα στοιχεία της Γης, το χώμα κι ο αέρας, τα νερά και τα δάση, έχουν γίνει “αφύσικα”, σημαδεμένα ανεξίτηλα από την ανθρώπινη επέμβαση; Αυτές τις πληγές επιχειρεί να ψηλαφήσει η φωτογραφική διοργάνωση του Βραβείου Pictet.

Με τη έκθεση «Γη-Ίχνη», που θα διαρκέσει ως τις 28 Φεβρουαρίου, το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης υποδέχεται τους φωτογράφους που επιλέχτηκαν στην τελική φάση του Βραβείου. Ο κατάλογος των 12 φιναλίστ ανακοινώθηκε στο φεστιβάλ της Αρλ στις 9 Ιουλίου. Τον Οκτώβριο, στο Παρίσι, ο πρώην γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Κόφι Ανάν απένειμε το πρώτο βραβείο (100.000 ελβετικά φράγκα) στον ισραηλινό Nadav Kander. Ανάμεσα στους άλλους υποψήφιους ξεχώρισαν μεγάλα ονόματα της τέχνης του φακού, όπως ο Γερμανός Andreas Gursky και ο Καναδός Edward Burtynsky, αλλά και λιγότερο γνωστοί δημιουργοί, όπως ο Ιρανός Abbas Kowsari και ο Κινέζος Yao Lu.

Ο Edward Burtynsky με τη δουλειά του για τα λατομεία εξερευνά με ευφάνταστο τρόπο την έννοια του ανθρωπογενούς τοπίου. Η ματιά του πραγματεύεται την εξόρυξη πρώτων υλών ως παραγωγή μιας μνημειακής οργανικής αρχιτεκτονικής που παραπέμπει στις αρχαίες πυραμίδες αλλά και στους σύγχρονους ουρανοξύστες.

Rock of Ages # 15, Active Section, E.L. Smith Quarry, Barre, Vermont Rock of Ages # 7, Active Granite Section, Wells-Lamson Quarry, Barre, Vermont Rock of Ages # 26, Abandoned Section, E.L. Smith Quarry, Barre, Vermont Carrara Marble Quarries # 3, Carrara, Italy Carrara Marble Quarries # 24 & 25 (Diptych), Carrara, Italy Makrana Marble Quarries #11 Makrana Marble Quarries #8, Iberia Quarries # 2 Iberia Quarries # 8, Cochicho Co., Pardais, Portuga

Edward Burtynsky (Καναδάς)

Λατομεία της Ιβηρικής # 3, Cochicho Co., Παρντάις, Πορτογαλία 2006. Από τη σειρά “Λατομεία”

Ο Abbas Kowsari ακολουθεί με τον φακό του το “Καραβάνι του φωτός”, το ετήσιο προσκήνυμα εκατοντάδων χιλιάδων Ιρανών στα σύνορα με το Ιράκ για να τιμήσουν τη μνήμη των νεκρών του πολέμου 1980-1988. Κατά τη διάρκεια των διακοπών του περσικού Νέου Έτους ((Noruz), την τελευταία εβδομάδα του Μαρτίου, οι προσκυνητές, πολλοί από από τους οποίους είναι συγγενείς των νεκρών, ταξιδεύουν με λεωφορεία από όλη τη χώρα για να επισκεφθούν τα φονικότερα θέατρα αυτού του πολέμου χαρακωμάτων που στοίχισε στο Ιράν πάνω από μισό εκατομμύριο ανθρώπινες ζωές.

Abbas Kowsari (Ιράν)

Σκιά της Γης, Ταλάγιε, Νότιο Ιράν 2007. Από τη σειρά “Σκιά της Γης”

Εκπρόσωπος του νεοπικτοριαλιστικού ρεύματος, που τελευταία κάνει αισθητή την παρουσία του στην φωτογραφική τέχνη της Άπω Ανατολής, ο Yao Lu χρησιμοποιεί φόρμες της κινεζικής παραδοσιακής ζωγραφικής για να αποδώσει το πρόσωπο της σύγχρονης Κίνας. Σε μια χώρα που οι ξέφρενοι ρυθμοί ανάπτυξης την έχουν μετατρέψει σ’ ένα γιγαντιαίο εργοτάξιο, οι πανταχού παρόντες σκουπιδότοποι καλύπτονται με πράσινα δίχτυα.
Χρησιμοποιώντας με μαεστρία την τεχνική της οφθαλμαπάτης, ο Lu κατασκευάζει οπτικά τοπία σπάνιας αρμονίας που απηχούν ένα απόμακρο ονειρικό παρελθόν, παραπέμποντας διακριτικά, σε δεύτερη ανάγνωση, στη σύγχρονη τραυματική πραγματικότητα.

Yao Lu (Κίνα)

Διαβατάρικη Πηγή στην Αρχαία Αποβάθρα, Πεκίνο, Κίνα 2006. Από τη σειρά “Καινούργιο Βουνό και Νερό”.

Η Κίνα απασχολεί και τον νικητή του φετινού Βραβείου Nadav Kander, Ισραηλινό μεγαλωμένο στη Ν. Αφρική και με καριέρα στη Μεγάλη Βρετανία.
Το φωτογραφικό του δοκίμιο για τον Γιαγκτσέ, το ¨Μακρύ ποτάμι” των 6.500 χιλιομέτρων που διασχίζει την Κίνα από δύση σε ανατολή, αποτελεί μια μεταφορά για τις αλλαγές που προδιαγράφουν τη μοίρα του πλανήτη. Φωτογραφίζοντας τοπία και ανθρώπους από τις εκβολές ως τις πηγές του ποταμού, στις όχθες του οποίου ζει το 1/18 του πληθυσμού της Γης, ο Kander επιστράτευσε τη διαίσθησή του προσπαθώντας να μην επηρεαστεί από αυτό που ήδη ήξερε για τη χώρα.
Όπως λέει ο ίδιος “η Κίνα είναι ένα έθνος που δείχνει να αποκόβεται από τις ρίζες του, καταστρέφοντας το παρελθόν του στην προσπάθειά του να κινηθεί “προς τα μπρος” με ρυθμούς βίαιους και αφύσικους. Ένας λαός που πληγώνει τη χώρα του και μια χώρα που πληγώνει τον λαό της. Σε μήκος 600 χιλιομέτρων 3 εκατομμύρια άνθρωποι υποχρεώθηκαν να ξεσπιτωθούν και να μετακομίσουν αλλού. Στην Κίνα το τοπίο αλλάζει μέρα με τη μέρα, τόσο από οικονομική όσο και από φυσική άποψη. Αυτές είναι φωτογραφίες που δεν μπορούν ποτέ να ξανατραβηχτούν”.

Nadav Kander (Ισραήλ)

Λουόμενοι, Γιμπίν, Σιτσουάν, Κίνα 2007.

Από τη σειρά “Γιανγκτσέ, Το Μακρύ Ποτάμι”.

«Γη – Ίχνη»: εκατό έργα, 25 δημιουργοί από 19 χώρες

Έκτορας Δημησιάνος
Από τη σειρά "Πάρνηθα", 2009

Ενταγμένη στον κύκλο «Τα τέσσερα στοιχεία της φύσης και ο άνθρωπος», η έκθεση έχει ως πυρήνα της έργα των 12 φωτογράφων της τελικής φάσης του Βραβείου Pictet, Darren Almond (Μ. Βρετανία), Christopher Anderson (Καναδάς), Sammy Baloji (Δημοκρατία του Κονγκό), Edward Burtynsky (Καναδάς), Andreas Gursky (Γερμανία), Naoya Hatakeyama (Ιαπωνία), Nadav Kander (Ισραήλ), Ed Kashi (ΗΠΑ), Abbas Kowsari (Ιράν), Yao Lu (Κίνα), Edgar Martins (Πορτογαλία) και Chris Steele-Perkins (Βιρμανία). Ταυτόχρονα φιλοξενούνται έργα 13 ελλήνων και ξένων δημιουργών, των Antonio Biasiucci (Ιταλία), Elina Brotherus (Φιλανδία), Simon Burch (Ιρλανδία), Thibaut Cuisset (Γαλλία), Cédric Delsaux (Γαλλία), Romain Girtgen (Λουξεμβούργο), Lisa Nguyen (Βιετνάμ), Pétur Thomsen (Ισλανδία), Νίκου Δανιηλίδη, Έκτορα Δημησιάνου, Χάρη Κακαρούχα, Δημήτρη Κοιλαλού και Έφης Τσακρακλίδου, τα οποίοι επιχειρούν να “συνδιαλεχθούν» με τη θεματική του βραβείου Pictet. Εδώ ανακύπτουν κάποια προβλήματα δεοντολογίας, δεδομένου ότι, ανεξάρτητα από την ποιότητα των έργων της παραγωγής του Μουσείου Φωτογραφίας, με τον τρόπο που αυτά παρουσιάζονται και ελλείψει ευδιάκριτης σήμανσης, δεν είναι σαφές ποια αποτελούν επιλογή των κριτών του Βραβείου Pictet και ποια των επιμελητών Gabriel Bauret και Βαγγέλη Ιωακειμίδη.