Wednesday 21 December 2011

Guy Debord, πολιτικός φιλόσοφος ή στοχαστής του πολέμου; Η πρόσληψη του έργου του από τον Giorgio Agamben



Σε ότι αφορά την κοινωνία, οι προτιμήσεις και οι ιδέες μου δεν άλλαξαν, παραμένοντας στην πληρέστερη αντίθεση με ό,τι εκείνη ήταν καθώς και με ό,τι επαγγελόταν ότι θα γίνει.

Η λεοπάρδαλη πεθαίνει με τις κηλίδες της και εγώ ποτέ δεν διανοήθηκα ούτε πίστεψα ότι ήμουν ικανός να βελτιωθώ. Δεν διεκδίκησα αληθινά κανενός είδους αρετή, εκτός ίσως απ’ τη σκέψη ότι μόνο κάποια εγκλήματα ενός νέου είδους, που σίγουρα δεν είχαμε ακούσει να αναφέρονται στο παρελθόν, θα μπορούσαν να είναι αντάξιά μου, και απ’ τη σκέψη ότι δεν έχω αλλάξει, έπειτα από ένα τόσο κακό ξεκίνημα.

Σε μια κρίσιμη στιγμή των ταραχών της Σφενδόνης, ο Γκοντί,ο οποίος τόσο σπουδαία δείγματα των ικανοτήτων του επέδειξε στο χειρισμό των ανθρωπίνων υποθέσεων και κυρίως στον αγαπημένο του ρόλο του διασαλευτή της δημόσιας τάξης, αυτοσχεδίασε επιτυχώς ενώπιον του Κοινοβουλίου του Παρισιού, αναφέοντας ένα όμορφο παράθεμα, που απέδωσε σ’ έναν αρχαίο συγγραφέα, του οποίου το όνομα αναζήτησαν όλοι, αλλά, που ταίριαζε καλύτερα στον δικό του πανηγυρικό:

In difficillimis Reipublicae temporibus, urbem non deserui; in prosperis nihil de publico delibavi; in desperatis, nihil timui.

Την μεταφράζει ο ίδιος έτσι:

Στους χαλεπούς καιρούς ποτέ δεν εγκατέλειψα την πόλη, στους αίσιους ποτέ δεν επωφελήθηκα και στους ζοφερούς δεν φοβήθηκα τίποτα.

 Γκοντί είναι ο Jean François Paul de Gondi, γνωστός ως Καρδινάλιος του Ρετζ και οι ταραχές της Σφενδόνης αναφέρονται στον εμφύλιο πόλεμο που ξέσπασε στα μέσα του 17ου αιώνα, μετά την ειρήνη της Βεσταφαλίας το 1648, που τερμάτισε τον 30ετή πόλεμο. με την ενηλικίωση του Λουδοβίκου ΙΔ’ κατά την περίοδο της αντιβασιλείας της Άννας της Αυστριακής και διαήρκεσε ως το 1653. Τα αντίπαλα στρατόπεδα είναι οι αυλικοί υπό τον Καρδινάλιο Μαζαρίνο και οι ευγενείς και το κοινοβούλιο υπό τον πρίγκηπα Κοντέ. Πήραν το όνομά τους από τις σφενδόνες που χρησιμοποιούσαν τα παιδιά στους δρόμους του Παρισιού ενάντια στους τοξότες στην υπηρεσία του βασιλιά).

Γκυ Ντεμπόρ, Πανηγυρικός, σελ. 26-27, μετ. Κώστας Οικονόμου, εκδ. Ελεύθερος Τύπος, 1995.





Αφηγείται ο Giorgio Agamben: «Σε μια συνομιλία μου με τον Guy (Debord) -που πίστευα ότι αφορούσε την πολιτική φιλοσοφία-, σε κάποιο σημείο με διέκοψε λέγοντας: 'Κοίταξε, δεν είμαι φιλόσοφος, είμαι “stratège” [στρατηγικός νούς / στοχαστής της στρατηγικής]. Αυτό μου προκάλεσε έκπληξη γιατί τον θεωρούσα φιλόσοφο όπως θεωρώ τον εαυτό μου φιλόσοφο, νομίζω όμως ότι αυτό που ήθελε να πει ήταν πως κάθε στοχασμός, όσο κι αν προσπαθεί να είναι "καθαρός", γενικός η αφαιρετικός, είναι πάντοτε σημαδεμένος από τα αποτυπώματα της ιστορίας και της εποχής, επομένως εμπλέκεται σε μια στρατηγική η οποία ενέχει κατά κάποιον τρόπο τον χαρακτήρα τους επείγοντος”.


Gloses marginales aux Commentaires sur la société du spectacle
[κείμενο του 1990] στο Giorgio Agamben, 
Moyens sans fins. Notes sur la politique, éditions Payot & Rivages (poche), Παρίσι 2002 [1995]


1.    Stratège. Τα βιβλία του Debord συνιστούν την πιο διαυγή και αυστηρή ανάλυση σχετικά με τη μιζέρια, την παθολογία και τις δουλείες μιας κοινωνίας –της κοινωνίας του θεάματος, αυτήν στην οποία ζούμε,  ένας τύπος κοινωνίας  που έχει πλέον επεκτείνει την κυριαρχία της σε όλο τον πλανήτη. Ως τέτοια, αυτά τα βιβλία δεν έχουν ανάγκη ούτε τον ερμηνευτικό σχολιασμό ούτε το εγκώμιο, ούτε καν έναν πρόλογο. Ο Agamben κρατά σημειώσεις στο περιθώριο με τον τρόπο που οι αντιγραφείς του Μεσαίωνα χάραζαν τις δικές τους στο πλάι της σελίδας, δίπλα σε κάποια  αξιομνημόνευτα χωρία. Το να επαινέσει κανείς την κριτική τους δύναμη και πρωτοτυπία τους ή την προφητική τους οξυδέρκεια και την κλασική ομορφιά του ύφους τους δεν θα εξυπηρετούσε σε τίποτα. Πρέπει μάλλον να χρησιμοποιούνται ως εγχειρίδια ή όργανα  για την αντίσταση ή για την έξοδο από την καθεστηκυία τάξη πραγμάτων, όπως εκείνα τα αυτοσχέδια όπλα που, σύμφωνα με τη μεταφορά του Gilles Deleuze, μαζεύει στο διάβα του ο φυγάς και τα χώνει βιαστικά στη ζωστήρα του. Για τον Agamben, τα γραπτά του Debord συνιστούν μάλλον το έργο ενός πολεμολόγου, ενός στοχαστή της στρατηγικής της ανατροπής. Στοχαστής του πολέμου και της στρατηγικής που το πεδίο δράσης του δεν είναι τόσο ο σχεδιασμός μιας μάχης και η πρόσφορη διάταξη των στρατιωτικών δυνάμεων για την επίτευξη της νίκης, αλλά η ίδια η αποτελεματική αξιοποίηση του όπλου του διανοείσθαι, η πολεμική ισχύς του καθαρού στοχασμού. Δεν είναι τυχαίο που στον πρόλογο της 4ης έκδοσης της Κοινωνίας του Θεάματος ο Debord δανείζεται τη φωνή του Carl von Clausewitz, του πρώσου αξιωματικού του στρατού και μεγάλου γερμανού θεωρητικού του πολέμου, του πολέμου όχι απλώς από την άποψη της τακτικής και της στρατηγικής της διεξαγωγής του, αλλά του πολέμου στην ηθική και πολιτική του διάσταση, παραθέτοντας το εξής απόσπασμα από το έργο του Vom Kriege [Περί Πολέμου]: “Σε κάθε κριτική της στρατηγικής, το ουσιώδες είναι να τοποθετείται κανείς ακριβώς στη θέση και από τη σκοπιά των πρωταγωνιστών, των δραστών. Είναι αλήθεια ότι αυτό είναι συχνά δύσκολο. "Στη μεγάλη πλειονότητά τους οι κριτικές της στρατηγικής θα εξαφανιζόταν ολοκληρωτικά ή θα περιορίζονταν σε πολύ ελαφρές διαφορές ως προς την κατανόηση, αν οι συγγραφείς ήθελαν ή μπορούσαν να τοποθετηθούν διά του στοχασμού στη θέση όλων των συγκυριών όπου βρίσκονται οι πρωταγωνιστές». Με αυτήν την έννοια, σχολιάζει ο Agamben, όχι μόνον ο Ηγεμόνας του Μακιαβέλι, αλλά ακόμα και η Ηθική του Spinoza μπορούν να θεωρηθούν ως πραματείες στρατηγικής: ένα διάβημα de potentia intellectus, sive de libertate, όπου η δύναμη του διανοείσθαι  αξιθοδοτείται ως όπλο για τον απελευθέρωση του ανθρώπου.

2.    Κοινωνία του Θεάματος και φαντασμαγορία. Ο Κάρολος Μαρξ βρισκόταν στο Λονδίνο το 1851, όταν εγκαινιαζόταν η πρώτη στα χρονικά μεγάλη Universal Exposition (Παγκόσμια Έκθεση) στο Χάιντ Παρκ. Μεταξύ των διαφόρων project που προτάθηκαν, οι διοργανώτές επέλεξαν τη μελέτη του Paxton, που προέβλεπε ένα τεράστιο παλάτι κατασκευασμένο εξ ολοκλήρου από κρύσταλλο. Στον κατάλογο της έκθεσης αναγραφόταν ότι "πρόκειται για το μοναδικό οικοδόμημα στον κόσμο όπου η ατμόσφαιρα μπορεί να γίνει αντιληπτή από τις αισθήσεις του θεατή. Αν ο θεατής τοποθετηθεί στη στοά στο ανατολικό ή δυτικό άκρο, τα πιο απομακρυσμένα μέρη της κατασκευής τού φαίνονται σαν να κολυμπάνε σε μια ουράνια αύρα”. Με άλλα λόγια ο πρώτος μεγάλος θριαμβικός εορτασμός του εμπορεύματος έλαβε χώρα κάτω από τον αστερισμό της διαφάνειας και της φαντασμαγορίας. Ο οδηγός της Exposition Universelle που φιλοξενήθηκε στο Παρίσι το 1867 επιμένει με τη σειρά του: “Χρειάζεται στο κοινό μια μεγαλοπρεπής σύλληψη που να εξάπτει καταιγιστικά την φαντασία του [...] πρέπει το κοινό να ατενίζει με μια ματιά ένα ονειρικό θέαμα και όχι παρεμφερή προϊόντα ομαδοποιημένα κατά τον ίδιο τρόιπο». Είναι πολύ πιθανόν ο Μαρξ να ανέσυρε στη μνήμη του το Κρυστάλλινο Παλάτι όταν έγραφε το τμήμα του Κεφαλαίου με τον τίτλο «Ο φετιχισμός του εμπορεύματος και το μυστικό του». Η αποκάλυψη του μυστικού του εμπορεύματος υπήρξε το κλειδί με το οποίο ο στοχασμός αποφενάκισε τη μαγεία της βασιλείας του κεφαλαίου, του κεφαλαίου που κατά πάγια τακτική του επιχειρεί να  συσκοτίσει τα πράγματα και να αποπλανήσει τους ανθρώπους, εκθέτοντάς το στο φως της ημέρας. Χωρίς την αναγνώριση και ταυτοποίηση αυτού του άϋλου κέντρου, όπου το προϊόν της ανθρώπινης εργασίας, προσλαμβάνοντας τη μορφή της αξίας χρήσης και της αξίας ανταλλαγής, μεταμορφώνεται σε μια φαντασμαγορία η οποία ταυτόχρονα υποπίπτει και δεν υποπίπτει στις αισθήσεις, δηλαδή θαμπώνει και τυφλώνει, όλες οι μετέπειτα έρευνες οι σχετικές με το Κεφάλαιο δεν θα ήταν δυνατές. Τη δεκαετία του '60, ωστόσο, η μαρξική ανάλυση περί φετιχισμού του κεφαλαίου είχε περιέργως ξεχαστεί ή παραμεληθεί στους μαρξιστικούς κύκλους,. Αποκορύφωμα αυτού του συμτώματος ήταν ο πρόλογος που έγραψε ο Louis Althousser σε μια έκδοση του Κεφαλαίου προρισμένη για το πλατύ κοινό, όπου ούτε λίγο ούτε πολύ το καλούσε να πηδήξει το πρώτο τμήμα του βιβλίου, να μην το διαβάσει, αφού η θεωρία του φετιχισμού του εμπορεύματος ανέδιδε την ενοχλητική οσμή της εγελιανής φιλοσοφίας, πράγμα “εξαιρετικά επικίνδυνο” σύμφωνα με τον Althousser. Είναι αξιοσημείωτο ότι, ως ιδανικός εραστής του επικίνδυνου, πάνω ακριβώς σε αυτό το ολισθηρό έδαφος διάλεξε να θεμελιώσει ο Guy Debord, την ανάλυσή του για την κοινωνία του θεάματος, δηλαδή της κεφαλαιοκρατίας  στην ακραία της μορφή. Το κεφάλαιο που γίνεται εικόνα είναι η τελευταία μεταμόρφωση του εμπορεύματος, όπου η αξία ανταλλαγής εξαφανίζει στο εξής κάθε αξία χρήσης και, αφού έχει πλαστογραφήσει την ολότητα της κοινωνικής παραγωγής, μπορεί πλέον να προχωρήσει στην επιβολή ενός καθεστώτος απόλυτης και ανεύθυνης κυριαρχίας επί της ίδιας της ύπαρξης, ολάκερου του υπάρχοντος. Το κρυστάλλινο παλάτι του Χάιντ Παρκ, όπου το εμπόρευμα επιδεικνύει για πρώτη φορά, χωρίς πέπλα, το μυστήριό του, είναι, με αυτήν την έννοια μια προφητεία του θεάματος, ή μάλλον ο εφιάλτης που είχε ο 19ος αιώνα καθώς ονειρευόταν τον 20ό. Το ξύπνημα από αυτόν τον εφιάλτη ήταν η αποστολή που ανέθεσαν στον εαυτό τους οι σιτουασιονιστές με πρώτο και καλύτερο τον Guy Debord.

3.    Η Βαλπούργια νύχτα. Αν υπάρχει ένας συγγραφέας του 20ού αιώνα με τον οποίο ο Debord θα δεχόταν να συγκριθεί, αυτός, αν πιστέψουμε τον Agamben, δεν είναι άλλος από τον Γερμανό Karl Kraus. Μαζί του μοιράζεται το μίσος για τους δημοσιογράφους, αυτούς τους λακέδες του θεάματος που ανενδοίαστα και χωρίς καμία συναίσθηση ενοχής βιοπορίζονται από τα γεγονότα μετατρέποντάς τα σε «νέα και ειδήσεις» που με τη σειρά τους παράγουν νέα εξίσου ολέθρια γεγονότα. Και αν θα θέλαμε να αναζητήσουμε κάτι που να αντιστοιχεί με την εκτός πεδίου φωνή, που στοιχειώνει τις ταινίες του Debord συνοδεύοντας την έκθεση μιας ερήμου γεμάτης από τα σκύβαλα του θεάματος, τίποτε δεν είναι πιο πρόσφορο από τη φωνή του Kraus, όταν στις περίφημες δημόσιες αναγνώσεις του, που την περιγραφή τους δίνει με ενάργεια ο Elias Canetti, παίρνοντας σαν παράδειγμα την οπερέτα του Όφενμπαχ, αφαιρεί κάθε φύλλο συκής από το μυστικό του εμπορεύματος, φέρνοντας στο φως την κτηνώδη αναρχία του θριαμβεύοντος καπιταλισμού. Στo έργο του Η Τρίτη Βαλπούργια νύχτα, o Kraus γίνεται ο ίδιος μάρτυρας της αδυναμίας της σάτιρας μπροστά στην κατίσχυση του κακού, του απερίγραπτου που γίνεται πραγματικότητα: “Όσο για τον Χίτλερ, δεν μου έρχεται τίποτα στο νου”. Αυτός ο σατιρικός ποιητής, "ένας από τους τελευταίους επιγόνους που κατοικούν τον αρχαίο οίκο της γλώσσας”, καταπίνει τη γλώσσα του. Κι όμως, τόσο γι' αυτόν όσο και για τον Debord, η γλώσσα παρουσιάζεται ως η εικόνα και ο τόπος της δικαιοσύνης. Ωστόσο η αναλογία τελειώνει εδώ. Ο λόγος (discours) του Debord  αρχίζει να ηχεί εκεί όπου η σάτιρα σωπαίνει. Ο Αρχαίος οίκος της γλώσσας (και μαζί του η λογοτεχνική παράδοση πάνω στην οποία θεμελιώνεται η σάτιρα) φαλκιδεύεται εκ θεμελίων και γίνεται αντικείμενο χειραγώγησης. Ο Kraus αντιδρά σε αυτή την κατάσταση καθιστώντας τη γλώσσα το πεδίο της Έσχατης Κρίσης. Ο Debord, αντίθετα, αρχίζει να μιλάει όταν η Έσχατη Κρίση έχει ήδη λάβει χώρα, όπου το αληθινό δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια στιγμή του ψέματος. Η Έσχατη Κρίση ή –αν προτιμάτε– η Δευτέρα Παρουσία, στη γλώσσα αντιστοιχεί απόλυτα με τη Βαλπούργια νύχτα του θεάματος. Αυτή η παράδοξη αντιστοιχία είναι ο τόπος από όπου αντηχεί αενάως η φωνή εκτός πεδίου.

4.    Η κατάσταση (situation).  Tι σημαίνει κατάσταση για έναν σιτουασιονιστή, έναν κατασκευαστή καταστάσεων, όπως ο Debord; “Μια στιγμή της ζωής,κατασκευασμένη συγκεκριμένα και εμπρόθετα από μια συλλογική οργάνωση ενός ενοποιημένου κύκλου ανθρώπων και ενός παιχνιδιού συμβάντων” εξαγγέλλει ήδη από το πρώτο τεύχος της επιθεώρησης Internationale Situationniste. Τίποτε ωστόσο δεν θα ήταν πιο παραπλανητικό από το να θεωρήσουμε αυτού του τύπου την κατάσταση ως μια προνομιακή ή εξαιρετική στιγμή με την έννοια της αισθητικής: δεν πρόκειται ούτε για τη ζωή που γίνεται τέχνη ούτε για την τέχνη που γίνεται ζωή. Η πραγματική φύση αυτής της κατάστασης προϋποθέτει  ένα ιστορικό πλαίσιο όπου η τέχνη έχει αυτοκαταστραφεί, έναν ιστορικό ορίζοντα μετά τον θάνατο της τέχνης και μετά το πέρασμα της ζωής μέσα από τη δοκιμασία του μηδενισμού. “Το βορειοδυτικό πέρασμα στη γεωγραφία της αληθινής ζωής” σηματοδοτεί ένα σημείο μη διάκρισης ανάμεσα στη ζωή και την τέχνη, όπου αμφότερες υφίστανται ταυτόχρονα μια αποφασιστική μεταμόρφωση. Στον καπιταλισμό που οργανώνει “συγκεκριμένα και εμπρόθετα“ τους κύκλους των ανθρώπων και τα συμβάντα για να απομειώσει τη δύναμη της ζωής, οι σιτουασιονιστές απαντούν με ένα διάβημα εξίσου συγκεκριμένο, αλλά με αντίθετο πρόσημο. Η ουτοπία τους είναι εντελώς εν τόπω, διότι τοποθετείται στον τόπο όπου έχει λάβει χώρα αυτό που η ουτοπία θέλει να ανατρέψει. Η ιδέα της κατασκευασμένης κατάστασης εικονογραφείται θαυμάσια στην Χαρούμενη Γνώση, στην άθλια σκηνογραφία που φιλοτεχνεί ο Νίτσε για το Εxperimentum Crucis της σκέψης του. Είναι η αραχνιασμένη κάμαρα στο φως της σελήνης τη στιγμή όπου ο δαίμονας ρωτάει «Θέλεις αυτή η στιγμή να ξανάρθει άπειρες φορές;” και η απάντηση είναι «Ναι, το θέλω». Είναι η μεσιανική μετατόπιση που μεταμορφώνει ολοκληρωτικά τον κόσμο, αφήνοντάς τον σχεδόν άθικτο, είναι το αποφασιστικό εδώ.  Διότι κάθε τι εδώ μένει απαράλλακτο, έχει απωλέσει όμως την ταυτότητά του. Η Commedia dell’arte έδινε στους ηθοποιούς τον καμβά και οδηγίες για να φτιάξουν καταστάσεις όπου μια ανθρώπινη χειρονομία μπορούσε τελικά να υπάρξει ανεξάρτητα από τον μύθο και τη μοίρα. Ο Αρλεκίνος και ο Ντοτόρε δεν είναι πρόσωπα της δραματουργίας όπως π.χ. ο Άμλετ και ο Οιδίποδας. Οι μάσκες δεν είναι πρόσωπα, αλλά χειρονομίες που αναπαριστώνται σύμφωνα με ένα τύπο, ένας αστερισμός χειρονομιών. Στη διαδραματιζόμενη κατάσταση, η καταστροφή της ταυτότητας του ρόλου πάει χέρι χέρι με την καταστροφή της ταυτότητας του ηθοποιού. Αυτό που διακυβεύεται εδώ είναι η ίδια η σχέση ανάμεσα στο κείμενο και την εκτέλεσή του, διότι ανάμεσά τους παρεμβάλλεται η μάσκα, μέσο μεικτό που καταργεί τη διάκριση ανάμεσα στην δύναμη και τη δράση. Και αυτό που λαμβάνει χώρα τόσο στη σκηνή όσο και στην κατασκευασμένη κατάσταση δεν είναι η πραγμάτωση μιας προϋπάρχουσας δύναμης αλλά η απελευθέρωση μιας εκ των υστέρων δύναμης. Χειρονομία είναι το όνομα αυτού του σταυροδρομιού όπου ανταμώνουν η ζωή και η τέχνη, η δράση και η δύναμη, το γενικό και το επιμέρους, το κείμενο και η εκτέλεσή του. Θραύσμα ζωής αποσπασμένο από το συγκείμενο της ατομικής βιογραφίας και θραύσμα τέχνης αποσπασμένο από το συγκείμενο της αισθητικής ουδετερότητας: καθαρή πράξις. Ούτε αξία χρήσης ούτε αξία ανταλλαγής, ούτε βιογραφική εμπειρία ούτε απρόσωπο συμβάν, η χειρονομία είναι το αντίθετο του εμπορεύματος, είναι αυτή που αφήνει ως ίζημα στην κατάσταση τα «κρύσταλλα της κοινής κοινωνικής ουσίας

Και η επανάσταση; Σε μια πρόζα του γραμμένη το 1985 με τίτλο “Ιδέα του Κομμουνισμού”, ο Αgamben αναφερόμενος στην επαγγελία της ανθρώπινης ευτυχίας αντιπαραβάλλει με τρόπο απολαυστικά εικονοκλαστικό τη οικονομία του πορνογραφικού θεάματος  με την υπόσχεση μιας γήινης Εδέμ από τη μεριά της μεγάλης ουτοπίας του περασμένου και του προπερασμένου αιώνα, του κομμουνισμού. Ας αφιερώσουμε την ακροτελεύτια παράγραφο αυτού του κειμένου στη μνήμη της διάβασης ή dérive του Guy Debord από αυτόν τον μάταιο, τον άδικο, αλλά τόσο ποθητό  κόσμο μας.

"Ό,τι έχουμε ονειρευτεί, το είχαμε ήδη αποκτήσει Αυτό έχει συμβεί εδώ και τόσο πολύ που έχουμε χάσει τη θύμισή του. Όχι σε ένα παρελθόν, που έχουμε χάσει τα κατάστιχά του. Τα ανεκπλήρωτα όνειρα και οι επιθυμίες της ανθρωπότητας είναι μάλλον τα υπομονετικά μέλη της ανάστασης, πάντα έτοιμα να εγερθούν στο φως της Έσχατης Κρίσης. Και δεν κοιμούνται μέσα σε πολυτελή μαυσωλεία, αλλά παραμένουν καρφωμένα σαν ζωντανά αστέρια στο μακρινό στερέωμα της γλώσσας, σε έναν ουρανό που τους αστερισμούς μόλις και μετά βίας μπορούμε να αποκρυπτογραφήσουμε. Και αυτό, τουλάχιστον, δεν το έχουμε ονειρευτεί. Να μάθουμε να αδράχνουμε τα αστέρια που πέφτουν από το πάλαι ποτέ ονειρεμένο στερέωμα της ανθρωπότητας, αυτό είναι το καθήκον του κομμουνισμού".

Kείμενο που διαβάστηκε την Παρασκευή 16 Δεκεμβρίου 2011 στο Στρογγυλό Τραπέζι με αφορμή τα 80 χρόνια από τη γέννηση του Guy Debord, στο Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης, στα πλαίσια της ημερίδας με τίτλο
"
GUY DEBORD: τελευταίος στρατηλάτης (sic) της Επανάστασης;"









Friday 9 December 2011

fair play 4 fair trade: Χειμωνιάτικη γιορτή της αλληλέγγυας οικονομίας


O Συνεταιρισμός Αλληλέγγυας Οικονομίας “Συν-Άλλοις” σας προσκαλεί στο χώρο του στην Νηλέως 35, στο Θησείο, για να γιορτάσουμε μαζί τα εγκαίνιά του. Το Σάββατο 10 Δεκεμβρίου από τις 12 το μεσημέρι σας καλούμε να γνωριστούμε και να δοκιμάσουμε τα προϊόντα που διακινούμε, ενώ από τις 6μμ και μετά θα ζεστάνουμε το κλίμα με live μουσική, κάστανα στα κάρβουνα και διάθεση για χειμερινή γιορτή!

O Συνεταιρισμός «Συν-Άλλοις» είναι μια προσπάθεια που ξεκίνησε τον περασμένο Σεπτέμβριο, με κύριο στόχο τη διακίνηση των προϊόντων και την ιδέας του εναλλακτικού και αλληλέγγυου εμπορίου. Ενός εμπορίου που, απέναντι στη λογική της “ελεύθερης αγοράς” και του ανταγωνισμού, στηρίζεται στις άμεσες ανθρώπινες σχέσεις και στη συνεργασία. Που υπακούει στις ανάγκες των πολλών, παραγωγών και καταναλωτών, και όχι στην συσσώρευση κερδών για τους λίγους.

Θα γευτούμε, λοιπόν, τον καφέ του κινήματος των ζαπατίστας στο Μεξικό, θα γλυκαθούμε με τη ζάχαρη του κινήματος των «χωρίς γη» της Βραζιλίας, τις σοκολάτες αλληλέγγυου εμπορίου με πρώτες ύλες από συνεταιρισμούς της Λατινικής Αμερικής και της Αφρικής, τα κουλουράκια του γυναικείου συνεταιρισμού της Φτελιάς. Θα μοιραστούμε σπιτικά εδέσματα φτιαγμένα με προϊόντα εγχώριων συνεταιρισμών και παραγωγών που φιλοξενούμε στο χώρο μας.

Πάνω απ' όλα, όμως, θα πάρουμε μια γεύση από τη δυνατότητα να αναπτύξουμε διαφορετικές οικονομικές σχέσεις, βασισμένες στην συνεργατική δράση, στην ισότιμη και συλλογική εργασία, στον σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον. Ήδη από την εμπειρία μας στον συνεταιρισμό «ο Σπόρος», γνωρίζουμε ότι αυτός ο άλλος κόσμος δεν είναι μια ουτοπία. Τα δίκτυα αλληλέγγυας οικονομίας επεκτείνονται καθημερινά σε ολόκληρο τον πλανήτη αλλά και στην Ελλάδα, και χρειάζονται την στήριξη και τη δραστηριοποίηση όλων μας για να ανθίσουν.

Σας περιμένουμε!



http://synallois.org/



Στη γιορτή του Συν.Αλλ.Οις. προσφέρθηκαν να παίξουν εθελοντικά πλήθος μουσικοί από τις εναλλακτικές σκηνές και τους μητροπολιτικούς δρόμους, μεταξύ άλλων: Detroit Jimmy Cherpes, Remi Band (street rock), LST - Κλεοπάτρα Βάγια, Μύρωνας Γρεβετζάκης, Παναγιώτης Μαυρής (τούρκικα και κρητικά), Ειρήνη Δασκαλάκη - Αναστασία Γεωργάκη (fados, tangos, ρεμπέτικα), Δημήτρης Κοσμίδης - Αντώνης Φρουδάκης (Ελληνική Απόλαυσις resuscitated) - Ελλίνα Χριστοδουλάρη - Bobby Damore - Κριστιάν Λασκαρίδης (ρεμπέτικα, παραδοσιακά μικρασιάτικα και νησιώτικα).


Wednesday 23 November 2011

Ο «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ» ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΚΙΝΗΜΑ OCCUPY

του Γιάννη Αικατερινάρη*





Ο Cornel West με τον Γιάννη Αικατερινάρη στη Βοστόνη


Στις συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις των
Οccupy που έγιναν στη Νέα Υόρκη, τη Βοστόνη και τη Ζυρίχη, από τα μέσα του Σεπτέμβρη μέχρι τις αρχές του Νοέμβρη 2011, έλληνες πολίτες παρουσίασαν τα ζητήματα της ελληνικής κρίσης και έθεσαν, ανάμεσα στα άλλα, τα περιβαλλοντικά και οικονομικά προβλήματα που θα δημιουργήσει η μεταλλευτική δραστηριότητα της εξόρυξης χρυσού στη Χαλκιδική. Στις δύο πρώτες συγκεντρώσεις διανεμήθηκε ενημερωτικό κείμενο στα αγγλικά, αποσπάσματα του οποίου παραθέτω στη συνέχεια.

Στην εκδήλωση που έγινε στις 27 Σεπτεμβρίου 2011, στο πάρκο κοντά στο χρηματιστήριο της
Wall Street στη Νέα Υόρκη, παρέστη και μίλησε ο φιλόσοφος 
Cornel West, ακτιβιστής στο πεδίο των πολιτικών δικαιωμάτων και καθηγητής του Πανεπιστημίου Princeton (και παλαιότερα του Harvard). Λίγες ημέρες αργότερα ο Cornel West, μαζί με άλλους  18 διαδηλωτές, συνελήφθη κατά τη διάρκεια ειρηνικής διαμαρτυρίας με κεντρικό σύνθημα "STOP THE MACHINE" μπροστά στο Ανώτατο Δικαστήριο στη Freedom Plaza της Ουάσινγκτον. 

Ένα περίπου μήνα μετά, στις 23 Οκτωβρίου, στις εκδηλώσεις των 
Οccupy στην πλατεία του South Station της Βοστόνης, ο παγκοσμίου φήμης γλωσσολόγος και φιλόσοφος Noam Chomsky, καθηγητής στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασσαχουσέττης (MIT), μίλησε για την οικονομική κρίση. 
Λίγες ημέρες αργότερα, το Σάββατο 29 Οκτωβρίου, ο Chomsky μίλησε για το ίδιο θέμα  στο Πανεπιστήμιο Harvard.
















Επιστρέφοντας από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη, συμμετείχαμε στις εκδηλώσεις των Ελβετών Οccupy  που έλαβαν χώρα την 1η Νοεμβρίου σε πλατεία-πάρκο της Ζυρίχης, ενημερώνοντάς τους για το περιβαλλοντικό και κοινωνικό έγκλημα που επιχειρείται στη Χαλκιδική από την εταιρεία εξόρυξης χρυσού.















Παρατίθεται μεταφρασμένο το κείμενο που διανεμήθηκε στις εκδηλώσεις των Occupy, στη Νέα Υόρκη, τη Βοστόνη και τη Ζυρίχη, και ακολουθούν αποσπάσματά του από το πρωτότυπο στα αγγλικά.


«Η σημερινή οικονομική κρίση στην Ελλάδα είναι αποτέλεσμα και της κακής διαχείρισης των πλουτοπαραγωγικών πηγών της και θα μπορούσε να πει κανείς ακόμη και της παράδοσής τους σε πολυεθνικές εταιρείες εκμετάλλευσης, χωρίς καμμιά διασφάλιση του δημόσιου συμφέροντος.


Η περίπτωση της επιχειρούμενης εξόρυξης χρυσού στη Χαλκιδική είναι χαρακτηριστική της ασυδοσίας της κεντρικής εξουσίας, η οποία δεν κράτησε ούτε τα προσχήματα, σε σχέση με τις διαδικασίες που ορίζει η ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία. Προχώρησε σε μια σύμβαση με ιδιωτική εταιρεία, παραχωρώντας γη της Χαλκιδικής έναντι του εξευτελιστικού τιμήματος των 11.000.000 ευρώ για 317.000 στρέμματα!!! Τι κι αν δικαιώθηκε η προσφυγή των κατοίκων στα ευρωπαϊκά δικαστήρια -σχετική ερώτηση στη Βουλή κατέθεσε προσφάτως ο Αλ. Τσίπρας- η κυβέρνηση προχώρησε σε αδειοδότηση της εταιρείας αγνοώντας τα τεκμηριωμένα αιτήματα των κατοίκων... Να λοιπόν πώς έχει το όλο ζήτημα:


Η Χαλκιδική στην οποία ζούμε διακρίνεται όσο λίγες σε ολόκληρο τον κόσμο για το φυσικό - πολιτισμικό περιβάλλον της και για την ιστορικότητά της. Η περιοχή της μεταλλευτικής δραστηριότητας (Κάκαβος κ.α.) διαθέτει τα μοναδικά νερά της περιοχής και καλύπτεται από πυκνό (το πυκνότερο ίσως όλης της Βαλκανικής χερσονήσου) και ενδιαφέρον για την βιοποικιλότητά του δάσος. Ανήκουν σ’ αυτή μερικές από τις ομορφότερες ακτές της Ευρώπης και προσφέρει γη, θάλασσα και δυνατότητες ανάπτυξης ποικίλων οικονομικών δραστηριοτήτων. Είναι η πατρίδα του μεγάλου φιλόσοφου  Αριστοτέλη και αποτελεί την πύλη του Αγίου Όρους, ενός κηριγμένου από την UNESKO μνημείου της παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς.


Όλα αυτά τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του τόπου δημιουργούν τις προϋποθέσεις μιας υγειούς
και όχι καταστρεπτικής για το περιβάλλον ανάπτυξης, όπως για παράδειγμα ο οικοτουρισμός ή η μελισσοκομία.

Το Υπουργείο Περιβάλλοντος (ΥΠΕΚΑ) δεν έδωσε εξηγήσεις γιατί δεν τηρήθηκε η προβλεπόμενη από τον νόμο διαδικασία και γιατί δεν πραγματοποίησε ποτέ τη διαβούλευση με τους κατοίκους, όπως όφειλε, και το ίδιο την ανήγγειλε ...για να την ακυρώσει στη συνέχεια. Υπουργός Περιβάλλοντος ήταν τότε η κυρία Μπιρμπίλη, η οποία στη συνέχεια απομακρύνθηκε, για να πάρει τη θέση της ο μέχρι τότε υπουργός Οικονομικών κύριος Παπακωνσταντίνου (ο γνωστός του αξέχαστου μνημονίου)...
Οι λόγοι των αγώνων μας έχουν σχέση με τις επιπτώσεις -περιβαλλοντικές και οικονομικές- που θα υπάρξουν στην ευρύτερη περιοχή, όπου ζούμε και ασκούμε τις επαγγελματικές μας δραστηριότητες.


Κάθε σκεπτόμενος και έντιμος άνθρωπος αναγνωρίζει ότι είναι φυσικό και δίκαιο να θέλουμε να προστατεύσουμε
τον τόπο μας με αγώνες, ασκώντας όλα τα δικαιώματά μας και κάθε ένδικο  μέσο, στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Την αποφασιστικότητά μας αυτή την ενισχύει η δικαίωση, πριν λίγα χρόνια, του τοπικού πληθυσμού, που ακύρωσε ανάλογο εγχείρημα καταστροφικών δραστηριοτήτων.


Σας υπενθυμίζουμε ότι δεν είναι καθόλου τυχαίο πως η προηγούμενη  και με το ίδιο αντικείμενο επιχείρηση (
TVX) δεν μπόρεσε να προχωρήσει στην εξόρυξη χρυσού, αν και πολλές φορές ανακοίνωσε την έναρξή της.


Τα αιτήματα και η αγωνιστική διάθεσή μας δικαιώνονται ακόμη με όσα συνέβησαν
στη Θράκη, στο βορειότερο  δηλαδή διαμέρισμα της χώρας μας, όταν ανακοινώθηκε η  αντίστοιχη μεταλλευτική δραστηριότητα. Δεν υπήρξε φορέας ή πολιτειακός παράγοντας της περιοχής που να μην αντέδρασε σ’ ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Ακόμη και ο υπουργός της τωρινής κυβέρνησης κ. Πεταλωτής και άλλοι παράγοντες του τόπου (βουλευτές, δήμαρχοι, μητροπολίτες κ.ά.) απέστειλαν προσφάτως  επιστολή προς τον τότε πρωθυπουργό κ. Παπανδρέουστην οποία δηλώνουν ότι δεν δέχονται, για τους προαναφερθέντες λόγους, τη προγραμματιζόμενη και εκεί ίδια μεταλλευτική δραστηριότητα...


Οι λόγοι ωστόσο ακύρωσης της εξόρυξης χρυσού στη Χαλκιδική, η οποία επιχειρείται στο όνομα μιας ψευδεπίγραφης «ανάπτυξης», είναι ακόμη σημαντικότεροι. Εδώ υπάρχουν δυνατότητες αξιοποίησης -και μάλιστα
με τους όρους της αειφορίας- άλλων σημαντικών πλουτοπαραγωγικών πηγών της περιοχής, που θα απασχολήσουν, συγκριτικά με τον προβλεπόμενο αριθμό εργαζομένων στη μεταλλουργία, πολύ περισσότερους. Στις επιπτώσεις δηλαδή από τη δραστηριότητα της εξόρυξης χρυσού θα πρέπει να συνυπολογισθεί και η μείωση του αριθμού των εργαζομένων σε σημερινές επιχειρήσεις, όπου θα χαθούν πολλές θέσεις εργασίας, καθώς πολλές απ’ αυτές δεν θα μπορέσουν να συνεχίσουν (τουριστικές, μελισσοκομία, κ.λπ.).

Όλες αυτές οι επιχειρήσεις και οι εργαζόμενοι θα μπορούν να αποδώσουν στο ελληνικό δημόσιο και στους κατοίκους πολύ περισσότερα απ’ ό,τι μια καταστροφική δραστηριότητα σε μια τόσο ενδιαφέρουσα περιοχή. Γιατί πέρα από τις θέσεις εργασίας, θα στερήσει από τον τόπο ή θα μολύνει πολύτιμα αγαθά, όπως το νερό, τη θάλασσα, την εύφορη γη, τον καθαρό αέρα...


Οι απόψεις μας, ωστόσο, αυτές δεν έχουν μόνο ως αφετηρία τα συναισθήματα ευαίσθητων ανθρώπων προς την πατρώα γη. Στηρίζονται στις απόψεις των πιο έγκυρων επιστημόνων της χώρας και του εξωτερικού και κυρίως των
 θεσμοθετημένων οργάνων δύο φορέων - συμβούλων της Πολιτείας, του Πανεπιστημίου και του Τεχνικού Επιμελητηρίου. Στοιχειοθετούνται δηλαδή από τα πορίσματα που εξέδωσαν, μετά από έλεγχο της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της εταιρείας «Ελληνικός χρυσός», τόσο το Συμβούλιο Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, όσο και η Επιτροπή Περιβάλλοντος του Τεχνικού Επιμελητηρίου (Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας), που εκπονήθηκαν από αναγνωρισμένους καθηγητές και επιστήμονες των σχετικών με το αντικείμενο ειδικοτήτων. Τα πορίσματα αυτά ετέθησαν υπόψη στο αρμόδιο Υπουργείο (ΥΠΕΚΑ) και η τότε Υπουργός κ. Μπιρμπίλη είχε ζητήσει, εσπευσμένως, συνάντηση με τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου, χωρίς ωστόσο να υπάρξει περαιτέρω εξέλιξη...

Ζητούμε λοιπόν τη συνδρομή όσων αγαπούν την Ελλάδα και το περιβάλλον και στηρίζουν μια ανάπτυξη στο πνεύμα της αειφορίας».








North-eastern Chalkidiki, where we all reside, is considered to be an area of exceptional natural beauty and cultural and historical heritage. The mountain of Kakavos, where the mining activites will take place, is the primary water source of the area, is covered by one of the most dense forests of the Balkan Peninsular and is exceptional in its bio-diversity. In this area can be found some of the most beautiful beaches of Europe, which offer land, sea and tremendous potential for development of various financial activities. It is the homeland of the great philosopher Aristotle and the gateway to Mount Athos, which was declared by UNESCO as a World Cultural Heritage site.


All the wealth of this area, creates the basis for healthy development such as tourism to which possibly you yourself might find worthy of investment both more profitable and less destructive of the natural and human environment.

The reasons for this initiative of ours are not only related to the economic risk of investing in the mining venture but also the fact that the permission for this operation is being challenged in the courts. Furthermore, the Ministry of Environment is now obliged to justify why it has not applied the due process and taken into account the views and desires of the local population. This public meeting, which is a requirement of the law, never took place due to repeated cancellations on the part of the Minister. We must again emphasise that the main reason for our initiative is the environmental and economic consequences which there would be in the wider area where we live and work.


It is, of course, understood that it is natural and fair for us to attempt to protect our homeland using all rights and any legal means, both here in Greece and in Europe. Our determination is further reinforced by the legal victory a few years ago by the local population who managed to have a similar proposal for  destructive mining activities withdrawn. We would like to point out that it is not just by chance that the previous mining company, TVX was not allowed to proceed into gold production although on many occasions the start of production was announced.



Our demands and determination are further strengthened by the events in Thrace, in North Greece, when a similar mining enterprise was announced. All associations and politicians of that area reacted negatively to the proposals. Even a minister of the present government, Mr Petalotis, together with other political figures of the area, M.P.s mayors and bishops, recently sent a letter to the Prime Minister Mr Papandreou in which they declare that they do not accept this similar gold mining enterprise for the same reasons that we have outlined.

The proposed gold mining activities in Chalkidiki are justified under the questionable ‘title’ of ‘development’. Our reasons for demanding the cancellation are far more important. This area has the potential of developing under the terms of sustainability, alternative sources of production of wealth that could give employment to a far greater number of people  than mining. One of the consequences of the mining activity would be the drastic decline in the number of work positions in the already existing businesses, such as tourism, farming, bee keeping, as many of them would be unable to continue to operate at present levels.

The development of these existing enterprises and their work-forces, could contribute far more to the Greek economy and the well-being of the area, than that of destructive mining. In addition to the resulting decline in work opportunities the effect of the mining would take away or pollute the irreplaceable natural resources: water, sea, fertile land and air.

Our views, which have been briefly expressed to you, do not simply come from sensitive individuals with feelings for their homes and land. They are also based on the opinions and research of many respectable scientists both of our country and internationally, including two officially recognized associations that advise the government; The Aristotle University of Thessaloniki and the Greek Chamber of Technology. Their recent research, published after considered investigation of the environmental study submitted by the Hellenic Gold Company, concluded that our fears of the environmental consequences are fully justified. Their findings were submitted to the Ministry of the Environment and as a result the incumbent minister had requested urgently a meeting with the Aristotle University Dean.
No further information regarding a meeting was forthcoming!





*
Ο Γιάννης Κύρκου Αικατερινάρης είναι Αρχιτέκτων, πρώην Πρόεδρος του ΤΕΕ Κεντρικής Μακεδονίας

Monday 14 November 2011

ΤΟ ΕΨΙΛΟΝ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ ΚΑΙ Η ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΩΝΥΜΙΑΣ


Αναπάντητη (και πλέον ανοιχτή) επιστολή στη Σίσσυ Αλωνιστιώτου, Διευθύντρια του περιοδικού ΕΨΙΛΟΝ της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας 

Αθήνα 11 Οκτωβρίου 2011

Αγαπητή Σίσσυ 

Τελευταία βομβαρδίζομαι από μηνύματα φίλων μου, στο Facebook, στο Τwitter, στο Likedin και σε άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στα οποία μετέχω ενεργά, σχετικά με το αν είμαι συνεργάτης του Έψιλον.
O λόγος είναι ο εξής: από το 2006 διατηρώ προσωπική ιστοσελίδα με την επωνυμία Angelus Novus, στην οποία δημοσιεύω κείμενα και οπτικοακουστικό υλικό που σχετίζονται εν πολλοίς με την επαγγελματική μου δραστηριότητα -είμαι ανεξάρτητος ερευνητής στο πεδίο των κοινωνικών επιστημών (ιστορικός-ανθρωπολόγος), μεταφραστής και επιμελητής εκδόσεων και εκθέσεων, δημοσιογράφος και, εδώ και λίγο καιρό, σύμβουλος σε εταιρεία επικοινωνίας. Προφανώς με συγχέουν με τον συντάκτη της αξιόλογης στήλης σας Angelus Novus, ο οποίος επέλεξε την ψευδωνυμία, πράγμα καθ' όλα θεμιτό στο δημοσιογραφικό επάγγελμα.

Δεν θα ισχυριστώ ότι με την είσοδό μου στην μπλογκόσφαιρα υπό τη συγκεκριμένη επωνυμία, δικαιούμαι να εγείρω οιαδήποτε διεκδίκηση πνευματικού δικαιώματος -άλλωστε ήδη στην προμετωπίδα του blog μου είναι εμφανής η θέση μου, ότι δηλαδή ακολουθώ την πρακτική των Creative Commons. To πρόβλημα ανακύπτει από το γεγονός ότι η ιστοσελίδα μου είναι:
1. επώνυμη, δηλαδή σημαίνεται εμφανώς με το όνομα Δημήτρης Κοσμίδης / Dimitris Cosmidis
2. σε αυτήν καταχωρούνται κείμενά μου τα οποία έχουν δημοσιευθεί σε βιβλία, εφημερίδες και περιοδικά με την υπογραφή Δημήτρης Κοσμίδης
3. αρκετά από τα πιο πάνω κείμενα "ανεβαίνουν", μέσω του blog μου (περισσότερες από 30.000 επισκέψεις) στους προσωπικούς μου λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που προανέφερα, δηλαδή απευθύνονται σε ένα σχετικά μεγάλο αριθμό άμεσα συνδεδεμένων με εμένα χρηστών (μόνο στο Facebook, μεταξύ άλλων, περισσότεροι από 1800 φίλοι) και αναγνωσιμότητά κατά πολύ πολλαπλάσια.
4. ο αστερίσκος ο οποίος έπεται της ταυτότητας του συντάκτη σας, επεξηγώντας την "ταυτότητα"/επιλογή ψευδωνύμου Angelus Novus, παραπέμπει ευθέως στο ιδρυτικό post του blog μου, που χρονολογείται από το 2007, με αναφορά στον ομώνυμο πίνακα του Paul Klee, και στο συγκεκριμένο απόσπασμα από τις "Θέσεις για την Ιστορία" του Walter Benjamin, το οποίο έχω μεταφράσει στα ελληνικά, παραθέτοντας το γερμανικό πρωτότυπο και τη γαλλική μετάφραση. Η μετάφραση του ίδιου αποσπάσματος από τον συντάκτη σας, δεν αναφέρει μεταφραστική πηγή, ούτε μου θυμίζει -εκτός κι αν η μεσόκοπη μνήμη μου με απατά- την πρώτη μετάφραση του κειμένου στα ελληνικά από τον Δημοσθένη Κούρτοβικ (Βάλτερ Μπένγιαμιν, Δοκίμια για την τέχνη, Κάλβος, Αθήνα 1978).
5. έχω βάσιμους λόγους να πιστεύω ότι ο καθ' όλα αξιόλογος συνεργάτης σας φιλοτέχνησε την ψευδώνυμη ταυτότητά του "αναπροσαρμόζοντας" δημιουργικά το ιδρυτικό concept του blog μου,http://angelusnovus-dixit.blogspot.com/2007/06/walter-benjamin-angelus-novus.html, το οποίο επέλεξα μετά από εξαντλητική έρευνα στη παγκόσμια μπλογκόσφαιρα προκειμένου να μην υποπέσω σε αντίστοιχο ολίσθημα
6. είναι αυτονόητο ότι δεν πρόκειται να κάνω την τρίχα τριχιά και να απαιτήσω ικανοποίηση, συμβολική η υλική, για την όποια ηθική ζημία -λέμε τώρα-, αλλά τι να κάθoμαι να εξηγώ στους πολυπληθείς εγγράμματους και συνάμα εγρήγορους φίλους μου που τυγχάνουν ταυτόχρονα φανατικοί αναγνώστες του Έψιλον;

Φιλικά 

Δημήτρης Κοσμίδης 





Παρά την παρέλευση ενός μήνα από την αποστολή της επιστολής με e-mail, η Σίσσυ Αλωνιστιώτου απαξίωσε να απαντήσει. Προσπαθώντας σήμερα να επικοινωνήσω τηλεφωνικά μαζί της, πληροφορήθηκα από συνεργάτιδά της ότι είναι υπερβολικά απσχολημένη για να ασχοληθεί με αυτό το πρόβλημα δεοντολογίας. Της διαμήνυσα την αλληλεγγύη μου για τα προβλήματα της Ελευθεροτυπίας, κατέστησα ωστόσο σαφές ότι θα προχωρήσω στην κοινοποίηση του ζητήματος στο διαδίκτυο.

Sunday 23 October 2011

Μeeting Dan Sperber


Epistemic Vigilence


Interview by Dimitris Cosmidis•


photo Nikos Kokkalias


Early 80s, graduate student in Political Science, I came across a strange book cover: a red unicorn on black background. It was Dan Sperber’s Le symbolisme en général. I read it, I did not understand much, but I carried on for long in my “military” satchel. The student movement of occupations was in its way out, and I have made up my mind to go to France for doctoral studies. Right then, in the library of the Centre for Asia Minor Studies, I met a young anthropologist, student in a notorious university in London, now a prominent figure of the Greek anthropological community. Eager to impress him, I showed him the unicorn book, but his reaction shocked me: "These are dangerous readings, don’t mess with Sperber", he said. Three years later, after a DEA of History at the Sorbonne and a year at the Laboratory of Comparative Ethnology and Sociology in Nanterre, I finally managed to “mess” with Sperber. He accepted me in his seminar at the EHESS, but stipulated that he was no further directing any doctoral dissertation. It took me 12 years to go back to Paris. At the turn of the century, the door of his house remained ajar for me.
In a recent communication with him on Skype, he informed me that he was coming to Athens in early October to participate, as an honorary guest, in the third conference of the European Philosophy of Science Association (EPSA), following a proposal by Stathis Psillos, professor in the Department of Methodology, History and Theory of Science, University of Athens. 
Throughout the ride from "Eleftherios Venizelos" Airport to Athens, he did not stop inquiring about the situation in Greece. The next day I attended his opening lecture on "”Epistemic Vigilence”. October 7, on the terrace of the hotel Titania, Dan Sperber granted me an interview. 


Judge
- Let's start with the name, origin and mother-tongue. 
- Sperber, in German, means hawk, a typically Jewish name of Central Europe. I am the son of Manes and Jenka. My father called me Dan (Dan, a tribe of Israel), which means Judge, wanting to indicate that my generation will be the judge of his. I was born in 1942 in Cote d'Azur. My parents where not vacationing there, they had been refugees for a long time. My mother was born in Latvia, my father in Galicia, but during World War I, his family fled to Vienna. With Hitler's rise to power, my father, a co-worker of psychologist Alfred Adler and a persecuted communist, fled from Berlin to Paris through Yugoslavia. During the German occupation, he escaped to the "free zone" in southern France, where I was born in Cagnes-sur-Mer. From there we left for Switzerland. By the end of the war the family settled in Paris, where my father made a career as a writer. Already, since 1938, he broke away from the Comintern, opposing the Stalinist purges. Both my parents being German speaking, their French suffered, nevertheless they insisted upon using only French at my presence. 


- Your youth? 
- Ah, I too had one! Since the age of 13 I was involved in the anti-colonial struggle, in underground networks helping  Algerians. I belonged then to the left wing of the Socialist Party. In 1963,after the Algerian War we formed in Paris the first Committee Against Apartheid in South Africa. Back then, I believed I was destined to become a professional revolutionary. 

May 68

- Your relationship with Sartre and May 68? 
- Our path crossed during the anti-colonial struggle, but I was greatly disappointed by the lighthearted position of a good number of comrades repeating smugly that "it is better to be wrong on Sartre’s side than right on Raymond Aron’s." During May of '68 I participated as an independent militant in the Coordination of Action Committee for the Occupation of the Sorbonne.


- How did your political commitment affect your choice of studies? 
- Absolutely! I studied sociology, initially at the Sorbonne with Georges Ballandier, then anthropology at Oxford with Rodney Needham. In 1965, upon my return to France, I began working as a researcher at the CNRS. In 1969 I started my 18 month fieldwork with the Dorzé, a small ethnic group in the highlands of southern Ethiopia. 


Levi-Strauss
- Your relationship with Claude Lévi-Strauss? 
- In 1968 when I wrote my first book, Le structuralisme en anthropologie (Seuil, 1973), I was already attending his seminar in the Collége de France, where  he was kind enough to yield four of his sessions so that I could present my book.
 

- And yet your critique of his work costed you a kind of isolation within the French anthropological community. 
- This was much later, in 1982 when I published the text "Claude Levi-Strauss Today" (one of the three essays of the Le savoir des anthropologues). Here is a funny story: My book had just be come out, I was holding a seminar at Nanterre, and none of my colleagues were talking to me. During the break, one of them, making sure that nobody was around, whispered in my ear: "I agree with you."  My writings on the relationship of anthropology and psychology also caused controversy, which became poignant with my turn towards naturalism in the '90s. 

Chomsky

- When did you discover Noam Chomsky? 
- I came across his work in 1964 and I felt that I was in the presence of a great thinker. That same year I attended his summer school on linguistics in Los Angeles. Chomsky was my biggest influence at the time. 

Ethnography / Anthropology

- What are your thoughts on post-modern anthropology; 

- What I see is the progressive abandonment of the central purposes of scientific research, particularly in the cultural studies' departments, underestimating the need for serious and systematic ethnographic work: students that are taught anthropology but do not practice anthropology, dominance of relativism, confusion between description and interpretation, endless navel-gazing. There is lots to be done both in ethnography and anthropology, but we need to bear in mind that  we are dealing with two distinct scientific disciplines. 

Values

- What is the role of values ​​in scientific activity? 
- Knowledge is a  value in itself. Scientific truth is a value in itself. If your question suggests, for example, whether science can serve the demand for social justice, my answer is yes, there can be justice in science. In order to change the world for the better, we need to get to  know it better, to interprete it  better; presupposes a good understanding of the social, not only a better choice of means and ends of political action, but also the evaluating of the results of this action in society and the world. It is equally wrong  to believe in the omnipotence of science, or politics. We must preserve the primary motivation for revolutionary action, the revolt against misery, injustice, oppression, that victimizes a large portion of mankind, and at the same time ensure that the outcome of this action will not be a new tyranny. Lets consider  the very concept of revolution: it is a means to fight for a more just world -the revolution can not be an end. In the history of mankind, the great revolutions that succeeded in radically transforming the world are technological revolutions: the Neolithic revolution, the Urban revolution, the Industrial revolution, and most importantly, I think the one we are experiencing right now, the Informational revolution, to wich the Industrial revolution was probably a prelude. No oter revolution in history has ever been democratized as fast as this one, and this revolution is not over yet.

Europe / Greece 
- What are your feelings on Europe and on Greece? 
- What do you like me to say on Europe? I Will say it: Long live Europe! The question of "Europe" is a matter of sense of history.The 20th century was a century of horrible wars and mass massacres. Long Live Europe! Long live Europe, then, because we need to protect peace, and that only a united Europe can accomplish. Protect peace in Europe first –I do not know if that is sufficient to ensure world peace, but lets not forget that both World wars began in Europe. As for Greece, although I’ve been coming here since 1960, I can not bring myself to talk about it. What do you like me to say? Τhe platitudes of how much I love it? I read the newspapers, and it is painful to me, and not only to me, what is happening in Greece right now. The only thing I can tell you is that I am feeling solidarity. 





Rich and wide range work in social and cognitive studies 
Dan Sperber is a social and cognitive scientist. Emeritus Director of Research at CNRS, Professor at the Department of Philosophy, Central European University in Budapest, director of the International Cognition and Culture Institute – a joint web-based project of the LSE in London and the Institute Jean Nicod in Paris (ENS, EHESS, CNRS), has taught at Cambridge, the British Academy, University College of London, London School of Economics, the Van Leer Institute in Jerusalem, the Institute for Advanced Study at Princeton, the Universities of Michigan, Bologna, Hong Kong and Chicago. His writings spans a wide range of disciplines (ethnography, anthropology, linguistics, psychology, philosophy), contributing to the establishment of a new epistemological field (cognitive studies), which aims to consolidate into a new paradigm the study of three heterogeneous  types of objectivity: the natural objectivity of the external world, the computing neural –combutational objectivity of the brain and the logico-symbolic objectivity of language. Milestones in his work -written both in French and English: Le symbolisme en général, Hermann, 1974 (Rethinking Symbolism, Cambridge UP, 1975)), Le Savoir des anthropologues, Hermann, 1982 (On Anthropological Knowledge, Cambridge UP 1985), Explaining Culture, Blackwell 1996 (La contagion des idées, Odile Jacob, 1996).
He co-authored with  the British philosopher and linguist Deirdre Wilson, Relevance: Communication and Cognition, Blackwell 1986 - 2nd Rev. Edition 1995 (La Pertinence, Communication et Cognition, Minuit 1989), an innovative theory on linguistic communication that had an international impact. In 2009 he was the first to receive the Prix Claude Lévii-Strauss of the French Academy of Moral and Political Sciences, which rewards excellence in humanities and social sciences.
His articles are available for free on the Internet from his personal website www.dan.sperber.fr
A selection of texts, representative of Dan Sperber’s intellectual itinerary of the last 30 years, will be published by Nefeli editions. 



* translated by Dimitris Cosmidis and Helen Sκlavounakou
first published in ΚATHIMERINI, Sunday 23 October 2011





Επιστημική επαγρύπνηση


Μια συνάντηση με τον Νταν Σπερμπέρ

photo Νίκος Κοκκαλιάς / ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ



συνέντευξη στον Δημήτρη Κοσμίδη



Αρχές δεκαετίας του ’80, επί πτυχίω φοιτητής στην Πάντειο, έπεσε στα χέρια μου ένα βιβλίο με περίεργο εξώφυλλο: ένας κόκκινος μονόκερος σε φόντο μαύρο. Ηταν το Le symbolisme en général του Dan Sperber. Το διάβασα, δεν κατάλαβα και πολλά, το κουβαλούσα ωστόσο για καιρό στο μιλιτέρ μου σακίδιο. Φθίνοντος του κινήματος των καταλήψεων, αποφασισμένος πλέον να φύγω στη Γαλλία για μεταπτυχιακά, συναντώ στη βιβλιοθήκη του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών έναν νεαρό ανθρωπολόγο, φοιτητή σε περιώνυμο πανεπιστημιακό ίδρυμα του Λονδίνου, σήμερα προεξέχουσα μορφή της επιχώριας ανθρωπολογικής κοινότητας. Εσπευσα να τον εντυπωσιάσω, μοστράροντάς του το βιβλίο με τον μονόκερο, η απάντησή του όμως με πάγωσε: «Aυτά είναι επικίνδυνα διαβάσματα, μην μπλέξεις με τον Sperber».
Mε δέχτηκε στο σεμινάριό του στην École des hautes études en sciences
sociales, δηλώνοντάς μου ταυτόχρονα ότι αρνείται να διευθύνει διδακτορικές διατριβές. Εκανα 12 χρόνια να ξαναπάω στο Παρίσι. Στο γύρισμα του αιώνα,
η πόρτα του σπιτιού του παρέμενε μισάνοιχτη για μένα. Μιλώντας μαζί του
πρόσφατα στο Skype, μου ανακοίνωσε ότι αρχές Οκτωβρίου έρχεται στην
Αθήνα, για να συμμετάσχει, τιμητικά προσκεκλημένος, στο 3ο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Φιλοσοφίας της Επιστήμης (EPSA), μετά από πρόταση
του Στάθη Ψύλλου, καθηγητή στο MΙΘΕ (Τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας
των Επιστημών) του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου.


Τρία χρόνια αργότερα, μετά ένα μεταπτυχιακό Ιστορίας στη Σορβόννη κι έναν χρόνο στο Εργαστήριο Συγκριτικής Eθνολογίας και Κοινωνιολογίας στη Ναντέρ, κατάφερα να μπλέξω με τον Sperber.
Σε όλη τη διαδρομή, από το «Ελευθέριος Βενιζέλος» προς την Αθήνα, δεν σταμάτησε να με ρωτάει για την κατάσταση στην Ελλάδα. Την επομένη παρακολούθησα τη διάλεξή του, που άνοιξε το συνέδριο, με θέμα «Επιστημική επαγρύπνηση» (Epistemic Vigilence).
7 Οκτωβρίου, στην ταράτσα του ξενοδοχείου Τιτάνια, ο Dan Sperber μού παραχωρεί συνέντευξη.



Κριτής

– Ας αρχίσουμε από το όνομα, την καταγωγή, τη μητρική γλώσσα.
– Sperber, στα γερμανικά, σημαίνει γεράκι, τυπικά εβραϊκό επώνυμο της Κεντρικής Ευρώπης. Είμαι γιος του Μανές και της Τζένκα. Ο πατέρας μου με έβγαλε Dan (Δαν, φυλή του Ισραήλ), που σημαίνει Κριτής, θέλοντας να υποδηλώσει ότι η γενιά μου θα κρίνει τη δική του γενιά. Γεννήθηκα το 1942 στην Κυανή Ακτή. Οι γονείς μου δεν έκαναν εκεί διακοπές, ήταν από καιρό στην προσφυγιά. Η μάνα μου γεννήθηκε στη Λεττονία, ο πατέρας μου στη Γαλικία, αλλά με τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο η οικογένειά του κατέφυγε στη Βιέννη. Με την άνοδο του Χίτλερ στη εξουσία, ο πατέρας μου, συνεργάτης του ψυχολόγου Αλφρεντ Αντλερ (Alfred Adler) και διωκόμενος κομμουνιστής, διέφυγε από το Βερολίνο μέσω Γιουγκοσλαβίας στο Παρίσι και, με τη γερμανική κατοχή, στην «ελεύθερη ζώνη» της νότιας Γαλλίας, όπου και γεννήθηκα, στο Cagnes-sur-Mer. Από εκεί φύγαμε για την Ελβετία. Με το τέλος του πολέμου η οικογένεια επανεγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου ο πατέρας μου σταδιοδρόμησε ως συγγραφέας. Ηδη, από το 1938, είχε έλθει σε ρήξη με την Κομιντέρν, της οποίας ήταν στέλεχος, διαφωνώντας με τις σταλινικές εκκαθαρίσεις. Και οι δύο μου γονείς ήταν γερμανόφωνοι, τα γαλλικά τους όχι και τα καλύτερα, ωστόσο μπροστά μου μιλούσαν μόνο γαλλικά.


– Τα νεανικά σου χρόνια;
– A, είχα κι εγώ μια νιότη! Από τα 13 μου στον αντιαποικιοκρατικό αγώνα, σε παράνομα δίκτυα που βοηθούσαν τους Αλγερινούς. Ανήκα στην αριστερή πτέρυγα του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Μετά τον πόλεμο της Αλγερίας, το 1963, δημιουργήσαμε την πρώτη Επιτροπή κατά του Απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική. Την εποχή εκείνη πίστευα ότι ήμουν προορισμένος να γίνω επαγγελματίας επαναστάτης.



Μάης του ’68
– Η σχέση σου με τον Σαρτρ και τον Μάη του ’68;
– Διασταυρωθήκαμε μερικές φορές την περίοδο του αντιαποικιοκρατικού αγώνα. Ωστόσο, με απογοήτευε η ανοησία αρκετών συντρόφων μου που επαναλάμβαναν αυτάρεσκα ότι «είναι προτιμότερο να έχεις άδικο μαζί με τον Σαρτρ, παρά δίκιο μαζί με τον Ραϊμόν Αρόν». Τον Μάη του ’68, ανένταχτος πλέον, μετείχα στο συντονιστικό των επιτροπών δράσης για την κατάληψη της Σορβόννης.

– H πολιτική στράτευση επηρέασε την επιλογή σπουδών και τον επαγγελματικό προσανατολισμό σου;
– Απολύτως! Σπούδασα κοινωνιολογία, αρχικά, στη Σορβόννη με τον Ζορζ Μπαλαντιέ (Georges Ballandier), κατόπιν ανθρωπολογία στην Οξφόρδη με τον Ρόντνεϊ Νίνταμ (Rodney Needham). Επιστρέφοντας στη Γαλλία, το 1965 άρχισα να εργάζομαι ως ερευνητής στο CNRS. Το 1969 ξεκίνησα την επιτόπια έρευνά μου, η οποία διήρκεσε συνολικά 18 μήνες, στους Ντορζέ, μια μικρή εθνοτική ομάδα στα υψίπεδα της νότιας Αιθιοπίας.

Λεβί-Στρος
– Και η σχέση σου με τον Κλοντ Λεβί-Στρος;– Tο 1968, όταν έγραψα το πρώτο μου βιβλίο, «Le structuralisme en anthropologie» (Seuil, 1973), παρακολουθούσα ήδη το σεμινάριό του στο CollŽge de France. Είχε τη γενναιοδωρία να μου παραχωρήσει τέσσερις συνεδρίες για να το παρουσιάσω.

Η κριτική ωστόσο που άσκησες στο έργο του σού στοίχισε κάποια σχετική απομόνωση από τη γαλλική ανθρωπολογική κοινότητα.
– Αυτό έγινε πολύ αργότερα, το 1982, όταν δημοσίευσα το κείμενο «Ο Κλοντ Λεβί-Στρος σήμερα» (ένα από τα τρία δοκίμια του «Le savoir des anthropologues»). Θα σου πω ένα ανέκδοτο. Μόλις είχε κυκλοφορήσει το βιβλίο μου –διηύθυνα τότε ένα σεμινάριο στη Ναντέρ– και κανείς από τους συναδέλφους μου δεν μου απηύθυνε τον λόγο. Στο διάλειμμα, ένας από αυτούς με ξεμονάχιασε στον διάδρομο και, αφού βεβαιώθηκε ότι δεν μας βλέπει κανείς, μου ψιθύρισε στ’ αυτί: «Εγώ συμφωνώ μαζί σου». Αντιδράσεις προκάλεσαν και τα κείμενά μου για τη σχέση ανθρωπολογίας και ψυχολογίας, όμως ακόμη μεγαλύτερο θόρυβο προκάλεσε η στροφή μου στον νατουραλισμό τη δεκαετία του ’90.





Τσόμσκι
– Πότε ανακάλυψες τον Νόαμ Τσόμσκι;
– Τον πρωτοδιάβασα το 1964 και είχα την αίσθηση ότι αποκαλυπτόταν μπροστά μου ένας μεγάλος στοχαστής. Το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς παρακολούθησα τα θερινά μαθήματα γλωσσολογίας που έδινε στο Λος Αντζελες. Ο Τσόμσκι ήταν αυτός που με επηρέασε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο την εποχή εκείνη.



Εθνογραφία / Ανθρωπολογία
– Πώς κρίνεις τη λεγόμενη μεταμοντέρνα ανθρωπολογία;
– Αυτό που διαπιστώνω είναι η προϊούσα εγκατάλειψη κεντρικών στόχων της επιστημονικής έρευνας, ιδιαίτερα στα τμήματα πολιτισμικών σπουδών, η υποτίμηση της ανάγκης για σοβαρή και συστηματική εθνογραφική δουλειά, η έλλειψη θεωρητικής συγκρότησης: φοιτητές που διδάσκονται ανθρωπολογία και δεν κάνουν ανθρωπολογία, κυριαρχία του σχετικισμού, μπέρδεμα της περιγραφής με την ερμηνεία, ατέρμονη ομφαλοσκόπηση. Υπάρχουν πολλά πράγματα να γίνουν τόσο στην εθνογραφία όσο και στην ανθρωπολογία, με την προϋπόθεση ότι θα πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε ως δύο διακριτές επιστημονικές πειθαρχίες.

Αξίες
– Ποιο ρόλο παίζουν οι αξίες στην επιστημονική δραστηριότητα;
– H ίδια η γνώση είναι αξία. Η επιστημονική αλήθεια αποτελεί αξία. Αν η ερώτησή σου υπαινίσσεται, π.χ., το κατά πόσον η επιστήμη μπορεί να υπηρετήσει το αίτημα για κοινωνική δικαιοσύνη, θα σου απαντήσω ναι, έχει και η επιστήμη τη δικαιοσύνη της. Για να αλλάξουμε τον κόσμο προς το καλύτερο, θα πρέπει να τον γνωρίσουμε καλύτερα, να τον ερμηνεύσουμε καλύτερα. Μια καλή γνώση του κοινωνικού είναι προϋπόθεση όχι μόνο για μια ορθότερη επιλογή μέσων και στόχων πολιτικής δράσης, αλλά και για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων αυτής της δράσης στην κοινωνία και στον κόσμο. Οσο λάθος είναι η πίστη στην παντοδυναμία της επιστήμης, άλλο τόσο λάθος είναι η πίστη στην παντοδυναμία της πολιτικής. Οφείλουμε να διασώσουμε το πρωτογενές κίνητρο της επαναστατικής δράσης, την εξέγερση απέναντι στη δυστυχία, την αδικία, την καταπίεση, θύμα των οποίων είναι ένα μεγάλο μέρος της ανθρωπότητας, και ταυτόχρονα να διασφαλίσουμε ότι το αποτέλεσμα αυτής της δράσης δεν θα είναι μια νέα τυραννία. Ας πάρουμε την ίδια την έννοια της επανάστασης: είναι ένα μέσον για να διεκδικήσουμε έναν πιο δίκαιο κόσμο – η επανάσταση δεν μπορεί να είναι σκοπός. Στην ιστορία της ανθρωπότητας, ποιες είναι οι μεγάλες επαναστάσεις, αυτές που πέτυχαν να αλλάξουν ριζικά τον κόσμο; Είναι οι τεχνολογικές επαναστάσεις: η νεολιθική, η αστεακή (urban) επανάσταση, η βιομηχανική και η πιο σημαντική απ’ όλες, πιστεύω, αυτή που ζούμε τώρα, η πληροφορική επανάσταση, της οποίας ίσως το προανάκρουσμα ήταν η βιομηχανική. Δεν υπάρχει άλλη επανάσταση στην ιστορία που να εκδημοκρατίστηκε τόσο γρήγορα όσο η πληροφορική, και αυτή η επανάσταση δεν έχει τελειώσει.



Ευρώπη / Ελλάδα
– Τι νιώθεις για την Ευρώπη και τι για την Ελλάδα;
– Τι θέλεις να πω για την Ευρώπη; Θα στο πω: Zήτω η Ευρώπη. Το ζήτημα «Ευρώπη» είναι ζήτημα αίσθησης της Ιστορίας. Ο 20ός αιώνας ήταν ένας αιώνας τρομακτικών πολέμων και μαζικών ανθρωποσφαγών. Ζήτω η Ευρώπη, λοιπόν, γιατί πρέπει να προστατεύσουμε την ειρήνη, και αυτό μόνο μια ενωμένη Ευρώπη μπορεί να το κάνει. Την ειρήνη στην Ευρώπη πρώτα – δεν ξέρω αν η Ευρώπη αρκεί από μόνη της για να προστατεύσει την παγκόσμια ειρήνη, μην ξεχνάς όμως ότι και οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι ξεκίνησαν από την Ευρώπη. Για την Ελλάδα, παρόλο που έρχομαι εδώ ήδη από το 1960, νιώθω ότι δεν είμαι ικανός να μιλήσω. Tι θέλεις, να σου αραδιάσω κοινοτοπίες; Πως τη λατρεύω και τα όμοια; Διαβάζω τις εφημερίδες, και είναι οδυνηρό για μένα, κι όχι μόνο για μένα, αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα. Το μόνο που μπορώ να σου πω είναι ότι νιώθω αλληλέγγυος. Τελεία.



Πλούσιο και ευρύ συγγραφικό έργο στις κοινωνικές και γνωσιακές σπουδές
Ο Dan Sperber είναι κοινωνικός και γνωσιακός επιστήμονας. Ομότιμος διευθυντής Ερευνών στο CNRS, καθηγητής στο Τμήμα Φιλοσοφίας του Central European University στη Βουδαπέστη, διευθυντής του International Cognition and Culture Institute – σύμπραξη του LSE στο Λονδίνο και του Ινστιτούτου Jean Nicod στο Παρίσι (ENS, EHESS, CNRS), έχει διδάξει στο Κέιμπριτζ, στη Βρετανική Ακαδημία, στο University College του Λονδίνου, στο London School of Economics, στο Ινστιτούτο Van Leer στην Ιερουσαλήμ, στο Institute for Advanced Study του Πρίνστον, στα Πανεπιστήμια του Μίτσιγκαν, της Μπολόνια, του Χονγκ Κονγκ και του Σικάγου. Το συγγραφικό του έργο εκτείνεται σε ένα ευρύτατο φάσμα (εθνογραφία, ανθρωπολογία, γλωσσολογία, ψυχολογία, φιλοσοφία), συμβάλλοντας στην καθιέρωση ενός νέου επιστημολογικού πεδίου, των γνωσιακών σπουδών (cognitive studies), που φιλοδοξεί να ενοποιήσει σε ένα νέο παράδειγμα τη μελέτη τριών ετερογενών τύπων αντικειμενικότητας: τη φυσική αντικειμενικότητα του εξωτερικού κόσμου, τη νευρονική και πληροφορική αντικειμενικότητα του εγκεφάλου και τη λογικο-συμβολική αντικειμενικότητα της γλώσσας. Σημαντικοί σταθμοί στο έργο του –γραμμένο στα γαλλικά και τα αγγλικά– τα βιβλία: Le symbolisme en général, Hermann, 1974 (Rethinking Symbolism, Cambridge UP, 1975)), Le Savoir des anthropologues, Hermann, 1982 (On Anthropological Knowledge, Cambridge UP 1985), Explaining Culture, Blackwell 1996 (La contagion des idées, Odile Jacob, 1996). Από κοινού με τη Βρετανή γλωσσολόγο και φιλόσοφο Deirdre Wilson έγραψε το Relevance: Communication and Cognition, Blackwell 1986 – 2η αναθ. έκδ. 1995 (La Pertinence, Communication et Cognition, Minuit 1989), μια καινοτόμο θεωρία της γλωσσικής επικοινωνίας που είχε διεθνή αντίκτυπο. Το 2009 ήταν ο πρώτος που τιμήθηκε με το Prix Claude Lvi-Strauss της Γαλλικής Ακαδημίας Ηθικών και Πολιτικών Eπιστημών, το οποίο επιβραβεύει την αριστεία στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες.
Tα άρθρα του διατίθενται ελεύθερα στο Διαδίκτυο από την προσωπική του ιστοσελίδα www.dan.sperber.fr
Μια επιλογή κειμένων, αντιπροσωπευτική της διανοητικής πορείας του Dan Sperber τα τελευταία 30 χρόνια, πρόκειται να εκδοθεί από τις εκδ. Νεφέλη, σε μετάφραση και επιμέλεια του Δημήτρη Κοσμίδη.



Πρώτη δημοσίευση, με τίτλο
Πρωτοπόρος μελετητής επιστήμης και κόσμου
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ,Κυριακή 23 Οκτωβρίου 


Copyright:  http://www.kathimerini.gr